
Oqtay Rza 1934-cü ilin 2 noyabrında, Salyanın Qalalı kəndində dünyaya göz açıb. Salyan şəhərində orta məktəbi bitirəndən sonra Azərbaycan Sənaye İnstitutunun geoloji-kəşfiyyat fakültəsinə daxil olub. On il neftçi-geoloq kimi çalışıb, ruzisini “qara qızıl”dan çıxarıb. Elmi-tədqiqat işi müdafiə edib geologiya-minerologiya elmləri namizədi olub. Uzun müddət APİ-də, coğrafiya fakültəsində müəllimlik edib, dosent vəzifəsində çalışıb. Axtarsan, Azərbaycanın hər bir bölgəsində onun tələbələri var.
Ədəbiyyat aləmində Oqtay Rza kimi tanınan şairimizin əsl tərcümeyi-halı onun mətbuatda çap etdirdiyi, kitablarına hopdurduğu yüzlərlə şeirlərindədir. Bu şeirlərdə mənsub olduğu xalqın bir oğlu kimi Oqtay Rzanın həyata, gözəlliklərə, millətinin şanlı tarixinə, elinə-obasına böyük məhəbbətinin yaşantıları ilə qarşılaşırıq. Öncə millətini sevən bir Azəri türkünün nidasını eşidirik:
Bütün nəticələr səbəbdən gəlib,
“Ənəlhəqq” harayı Hələbdən gəlib,
Dinim, etiqadım ərəbdən gəlib,
Dilim ta əzəldən özümünküdür!
Təbriz-qarmağında zorun, zillətin,
Göyçə-tapdağında “yazıq millət”in,
Dərbənd-caynağında mütləqiyyətin,
Qədim Borçalını görmək çox çətin,
Bölünmüş məmləkət özümünküdür!
Bəzən dost bildiyin çevrilir yada,
Ya da keçmişini heç salmır yada,
“Ov”, “yev” soyadımdan bərk yapışsa da,
Millət həmişəlik özümünküdür!
Ayrılıq çayıtək Araz seçilib,
Şərabla bərabər qan da içilib,
Zaman böyüdükcə ölkəm kiçilib,
Dövlət həmişəlik özümünküdür!
Oqtay Rza ədəbiyyata hələ yeddinci sinifdə oxuyarkən Salyan rayon qəzetində çap etdirdiyi “1 May” şeiri ilə gəlib. Onda qırxıncı illərin sonlarıydı, balaca boylu, amma gözlərindən işıq və sevgi yağan Oqtay Salyanda özündən bir neçə yaş böyük olan gənc şairlər - Əliağa Kürçaylı və Ağacavad Əlizadə ilə dostluq edib, onlardan çox şey öyrənib. 1952-ci ildə, on səkkiz yaşı olanda böyük şairimiz Səməd Vurğun Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində yaşayan gənc əli qələmliləri öz yanına dəvət edib, onlara şeirin-sənətin çətin yollarından, şərəfli missiyasından söz açıb. Oqtay Rza da bu dəvət olunanlardan biri idi. Sonralar, ədəbi mühitə alışandan sonra Oqtay Rzanın həyatında silinməz izlər buraxan sənətkarlar olacaq: Rəsul Rza, Süleyman Rüstəm, Məmməd Rahim, Mirzə İbrahimov, Bəxtiyar Vahabzadə, Nəbi Xəzri, Qabil, Xəlil Rza, Məmməd Araz, Hüseyn Arif…
Oqtay Rza təbiət vurğunu idi, səyahət eləməyi, gəzib-dolanmağı çox sevir, nəinki Azərbaycanı, keçmiş SSRİ məkanını da seyr etməkdən yorulmayıb. Təbiəti duya bildiyi üçün şeirlərində də o hissləri, o duyğuları yaşada bilib. Onun şeirlərindəki poetik təbiət mənzərələri, dünyanın rəngarəng peyzajları, bəzən suyun şırıltısı, biçənəklərin xoş ətri, yağışın səsi aydınca duyulur. Onun “Günəşin adından” adlı şeir kitabını isə“Azərbaycanın şeirlə yazılmış canlı xəritəsi” adlandırmaq olar.
Adətən, şairlərin adları qarşısında “təbiət şairi”, “vətənpərvər şair”, “gözəllik şairi” və s. təyinlər işlədirlər. Oqtay Rza bunların hamısına aid olan bir şairdir. Dəfələrlə döyüş bölgələrində olub, əsgərlər qarşısında şeir oxuyub. Oqtay Rzanın şair ilhamı bütün mövzularda öz poetik əksini tapır, yəni, o, nədən yazırsa-yazsın, o şeirdə həmişə yeni bir fikir söyləməyə çalışır, əksər hallarda buna müvəffəq olur. Dəfələrlə deyilmiş fikirlərə təzə rəng, naxış vurmağı bacarır. Onun şeir yolu, fərdi üslubu Səməd Vurğun yoludur. Amma bütün şeirlərində Oqtay Rzanın özünü görərsiniz, çünki təqlidçilik ona yaddır.
Şair dünyanın dərdini öz ürəyinə yığan və bu dərdlərlə yaşayan bir əzabkeşdir və Oqtay Rza da bu əzabkeşlərdən biridir. “Dünya yaman yiyəsizsən” şeiri bu zamana, bu çağlara aiddir. “Əkslik” şeirində də dünyanın təzadları əks olunur. Bəzən o, müəyyən bir sözə poetik rəng də qata bilir. Oqtay müəllim çoxlu ithaflar yazır və tanıdığı, hörmət və dostluq etdiyi müxtəlif sənət adamlarını mədh edir. İkincibirməqamdaodurki, OqtayRzaAzərbaycanpoeziyasınınrübaijanrınatez-tezmüraciətedib. Çalışıb ki, bu yığcam formada təzə söz deyə bilsin. Rübailəri də mövzuca rəngərəngdir. Əgər Oqtay Rzanın necə bir şair olduğunu bilmək istəyirsinizsə, onun rübailərini oxuyun. Oqtay Rza yaradıcılığına müəyyən rəng qatan incə, xəfif yumor hissi bu rübailərdə də yaşanır:
Tikanı gül kimi iyləyənlər var,
Bülbülə torağay söyləyənlər var.
Məhəmməd Füzuli eşitsin: - İndi
Salamı mükafat eyləyənlər var.
Çıxdı qabağıma tanış bədnəzər,
Uzun yalanından özü də bezər.
Çoxüzlu mineral qiymətli daşdır,
Çoxüzlü adamın əlindən həzər!
Əməkdar müəllim, görkəmli şair, alim və pedaqoq Oqtay Rza 18 avqust 2019-cu il tarixində vəfat edib.
- 16:13 "Heydər Əliyev və Azərbaycan mədəniyyəti" adlı növbəti səyyar sərgi baş tutub
- 14:09 Gənclər Kitabxanasında Beynəlxalq Kitab Bağışlama Günü ilə əlaqədar sərgi hazırlanıb
- 12:28 Gənclər Kitabxanasında İntiqam Mehdizadənin 80 illiyi münasibətilə silsilə materiallar hazırlanıb
- 10:45 Milli Kitabxanada “Beynəlxalq Kitab Bağışlama Günü”nə həsr olunanı virtual sərgi hazırlanıb
- 10:36 Ciddə şəhərində İslam dünyası Mədəniyyət Nazirlərinin 13-cü Konfransı keçirilir
- 10:16 Azərbaycan Televiziyasının yaranmasından 69 il ötür
- 10:05 Bu gün Azərbaycan SSR-nin Xalq artisti Nazim Rzayevin doğum günüdür
- 09:40 “Sevgi haqqında” kiçik ədəbi-poetik tamaşanın premyerası baş tutub
- 09:23 Oxumaq gözəldir, paylaşmaq daha gözəl - Beynəlxalq Kitab Bağışlama Günü
- 09:11 İstanbulun tarixi kitabxanasına Azərbaycana dair zəngin kitab kolleksiyası hədiyyə edilib
- 16:14 Maqsud İbrahimbəyovun 90 illiyinin qeyd edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
- 15:17 “Bəyin oğurlanması” filmi nümayiş olunub
- 14:23 Bu gün Xalq artisti Əliabbas Qədirovun doğum günüdür
- 14:22 Nərmin Sadıqovanın “Mif” adlı fərdi sərgisi keçiriləcək
- 11:45 Yasamal rayon Heydər Əliyev Mərkəzinə ekskursiya təşkil olunub
- 10:51 Bu gün Ümumdünya Radio Günüdür
- 09:53 “Yalançı çoban” adlı tamaşa nümayiş olunub
- 09:45 “Sənətkarın dostu” layihəsinin növbəti qonağı xoreoqraf Rüfət Xəlilzadə olub
- 09:28 Filarmoniyada Polad Bülbüloğlunun yubiley konserti keçirilib
- 09:14 Azərbaycan Dohada 13-cü Beynəlxalq Musiqi və Rəqs Konqresində təmsil olunub
- 16:05 “DokuBaku” festivalı “DokuTur” proqramını elan edib
- 15:20 “Heydər Əliyev və Azərbaycan mədəniyyəti” adlı səyyar sərgi davam edir
- 15:06 Görkəmli tarzən Bəhram Mansurovun anadan olmasından 114 il ötür
- 12:07 "Qaranlıqdan işığa" adlı tədbir keçirilib
- 11:46 Azərbaycan Filippində beynəlxalq mədəniyyət festivalında təmsil olunub
- 11:41 “Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində sərgi-tədbir keçirilib
- 11:37 Şair Aynur Qafarlı ilə görüş keçirilib
- 10:32 Bu gün Əməkdar incəsənət xadimi İslam Səfərlinin anadan olmasının 102 ili tamam olur
- 09:48 Əlaqələndirmə Qərargahının növbəti iclası Xankəndi şəhərində keçirilib
- 09:21 Bakıda sərgi sahəsinin peşəkarları üçün növbəti intensiv praktiki seminar təşkil olunacaq
- 09:20 “Yeni kitablarla tanış olaq” adlı icmal keçirilib
- 16:35 Azərbaycanlı opera sənətçisi Avropa səhnələrində
- 15:02 “Əhməd Cavadın həyatı və ədəbi fəaliyyətinin Gəncə dönəmi” kitabı türk dilində nəşr olunub
- 14:33 Əziz Mirəhmədova həsr olunan biblioqrafik icmal və virtual kitab sərgisi hazırlanıb
- 14:30 “Kapitan Şahid Həbibullayev” kitabı nəşr olunub
- 12:30 Bu gün Xalq artisti Elza İbrahimovanın anım günüdür
- 11:12 Milli Kitabxanada “Əməkdar elm xadimi Əziz Mirəhmədov – 105” adlı sərgi açılıb
- 10:21 Fikrət Əmirovun “Min bir gecə” baleti ilk dəfə Oman səhnəsində nümayiş olunub
- 09:56 Bu gün Xalq artisti Möhsün Sənaninin anım günüdür
- 09:26 “Sehrbazlar dərəsi” tamaşasının premyerası olacaq
- 17:21 Azərbaycan Vətən müharibəsində Şanlı Qələbəsinin 5-ci ildönümünə həsr olunmuş Milli Bəstəkarlıq Müsabiqəsi
- 16:09 “Killerdən teleqram” monotamaşası yenidən səhnədə
- 14:56 "Siz eşq dediniz, biz Vətən dedik" adlı tədbir keçirilib
- 12:33 A.Məlikov adına 11 nömrəli Onbirillik Musiqi Məktəbində konsert keçirilib
- 12:29 Yaponiyada Qara Qarayevin yaradıcılığına həsr edilmiş konsert olub
- 12:19 Baş İdarənin Heydər Əliyev Mərkəzlərinə ekskursiyalar davam edir
- 09:36 Dahi özbək şairi Əlişir Nəvainin abidəsi ziyarət edilib
- 09:21 Parisdə Azərbaycan bəstəkarlarının musiqisindən ibarət konsert olub
- 16:19 “Qəhrəmanlar unudulmur” adlı dəyirmi masa keçirilib
- 15:12 Beynəlxalq Muğam Mərkəzində Gülhüseyn Kazımlının 75 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbir keçirilib
- 15:07 Astanada Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun II Şura toplantısı keçirilib
- 14:52 Sözün sehrini yaşadan ustad – Firudin Ağazadənin 75 illik yubileyi qeyd olunub
- 14:35 “Heydər Əliyev və Azərbaycan mədəniyyəti” adlı səyyar sərgilərin keçirilməsinə başlanılıb
- 12:37 Niyazi adına 22 nömrəli Uşaq Musiqi Məktəbinin uğuru
- 11:44 Səsi ilə könüllərdə iz qoyan sənətkar - Şövkət Ələkbərova
- 09:59 Xalq artisti Tofiq Tağızadənin doğum günüdür
- 09:23 Adil Kərimli Astanada "Daşa yazılmış tarix" kitabının təqdimatında çıxış edib
- 09:17 Azərbaycanlı yazıçının “Abaddon” romanının Qahirədə təqdimatı olub
- 09:15 Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun mədəni irsi və tarixi-mədəni abidələri ilə bağlı fotolayihə həyata keçirilir
- 17:08 Vətən müharibəsi şəhidi Emin Süleymanovun xatirəsinə həsr olunmuş tədbir keçirilib