Azərbaycanın qədim məkanı Qarabağ torpağında yerləşən Şuşa şəhərinin əsası 1750-ci illərin əvvəllərində Qarabağ xanı Pənahəli xan Sarıcalı Cavanşir tərəfindən qoyulub və Qarabağ xanlığının mərkəzi olub. Möhkəm qala olan Şuşa xanın adı ilə Pənahabad adlandırılıb. Şuşa şəhəri həmin dövrlərdən başlayaraq hərbi, siyasi, iqtisadi, mədəni cəhətdən Azərbaycanın tarixində mühüm əhəmiyyət kəsb etməyə başlayıb.

Şuşa şəhərinin dəniz səviyyəsindən 1300-1600 m yüksəklikdə yerləşməsi şəhərin müdafiə baxımından əlverişli olmasına şərait yaradır və şəhər bu baxımdan qala kimi şöhrət qazanır. Qalanın ətrafında əhəmiyyətli yerlərdə müdafiə qəsrləri tikilib.

Şuşa şəhərinin ətrafında salınan məhəllələrin hər birinin məscidi, mədrəsəsi, hamamı, dükanı və bulağı var idi. Şəhərdə tarixi əhəmiyyət kəsb edən bir çox abidələr inşa olunub. Həmin abidələrin çoxu məscidlərdən ibarətdir.

Şəhər 1988-ci ildə Azərbaycan Respublikasının tarix-memarlıq qoruğu elan edilib.

Ermənistan-Azərbaycan, Qarabağ münaqişəsi nəticəsində bu abidələrlə yanaşı görkəmli şəxslərin mülkləri, bağlar, qəsrlər, muzeylər, körpülər, büstlər, heykəllər və digər mədəniyyət abidələri erməni işğalçılarının əsarətinə keçib.

Dövlətimizin böyük səyi nəticəsində Şuşa Dövlət Tarix-Mədəniyyət Qoruğu 24 oktyabr 2001-ci ildə UNESCO-nun Təcili Qorunmaya Ehtiyacı olan Maddi-Mədəni İrsin İlkin siyahısına daxil edilib.