Üzeyir Hacıbəylinin milli musiqi sənətimizin  bütün dünyada özünü təsdiq etməsində əməyi böyükdür. Azərbaycan professional musiqisini zirvələrə qaldırıb, orada yerini əbədi edib Üzeyir bəy. Bu zirvədə həm onun özü dayanır, həm də musiqimiz.

Üzeyir bəy Azərbaycan musiqisində köklü dönüş yaradan dahi bəstəkardır. O, 19-cu əsrin əvvəllərinədək şifahi xalq musiqi sənəti şəklində mövcud olan Azərbaycan milli musiqisini Qərbi Avropa bəstəkarlıq məktəblərinin nailiyyətləri, forma və janrları ilə zənginləşdirib, Azərbaycan və ümumiyyətlə Şərq musiqisinin gələcək inkişaf perspektivlərini, estetik prinsiplərini müəyyənləşdirib. Üzeyir Hacıbəyli həm də böyük musiqişünas alim olub. O, müasir Azərbaycan musiqişünaslıq elminin əsasını qoyub, musiqiyə dair çoxlu məqalələr yazıb, tədqiqatlar aparıb.

Müsəlman Şərqində ilk operetta da Üzeyir Hacıbəylinin adı ilə bağlıdır.

Bəstəkarın ilk musiqili komediyası üç pərdədən ibarət "Ər və arvad"dır. Bu əsər Azərbaycanda musiqili komediyanın ilk nümunəsidir. Əsərin ilk tamaşası 1910-cu ildə olub. Rollarda H.Sarabski (Mərcan bəy), Ə.Ağdamski (Minnət xanım) və başqaları çıxış ediblər. Komediyalarının mətnini də Üzeyir bəy özü yazıb.

1910-cu ildə Üzeyir Hacıbəyli  "Ər və arvad"dan sonra ikinci operettası - "O olmasın, bu olsun"u yazıb. İlk tamaşa 1911-ci il aprelin 25-də Bakıda, Mayılov qardaşlarının teatrında olub. Əsərin musiqi partiyası ənənəvi xalq mahnı-rəqs havalarına əsaslanan orijinal parodiya üzərində qurulub. "Uzundərə" lirik xalq rəqsinin bir qədər dəyişdirilən melodiyasından istifadə olunub və Məşədi İbadın ilkin xarakteristikasını verən "Mən nə qədər, nə qədər qoca olsam da" mahnısı bu yöndəmsiz, çirkin tacirin ifasında ifrat mübaliğəli səslənib. Əsərin sonuncu pərdəsində təkrarlanan bu mahnı Məşədi İbadın mənəvi məğlubiyyətini göstərib. Sonralar "O olmasın, bu olsun" musiqili komediyası müxtəlif dillərə tərcümə olunaraq Qafqazyanı ölkələrdə, eləcə də Türkiyədə, Bolqarıstanda, Yəməndə və digər məmləkətlərdə tamaşaya qoyulub.

Üzeyir Hacıbəylinin üçüncü və sonuncu musiqili komediyası "Arşın mal alan"dır. "Arşın mal alan" musiqili komediyasında inqilabdan əvvəlki Azərbaycan məişəti, xalq adət və ənənələri əksini tapıb. 1911-ci ildə Üzeyir bəy musiqi təhsilini artırmaq üçün Moskvaya gedib, həmin il burada Filarmonik Cəmiyyətin musiqi kurslarında, 1913-cü ildə isə Peterburq Konservatoriyasında oxuyub. Peterburq dövrü Üzeyir Hacıbəylinin yaradıcılığında mühüm rol oynayıb, o, "Arşın mal alan" musiqili komediyasını məhz burada yaradıb. Üzeyir Hacıbəylinin yazdığı bu operetta 70-ə yaxın xarici dilə tərcümə edilib, 100-dən çox teatrın səhnəsində oynanılıb. "Arşın mal alan" beş dəfə ekranlaşdırılıb, dəfələrlə qrammafon valına yazılıb.

Üzeyir Hacıbəylinin  çoxşaxəli yaradıcılığında musiqinin bütün janrlarına rast gəlirik. Bu məsələyə geniş münasibət bildirməzdən öncə qeyd edək ki, Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin dövlət himninin musiqi müəllifi də Üzeyir bəy olub. Bu gün də həmin himn müstəqil Azərbaycan dövlətinin himnidir.

Onun 1919-cu ildə Əhməd Cavadın sözlərinə bəstələdiyi "Azərbaycan", sözləri də özünə məxsus olan "Milli marş",1930-cu ildə yazdığı "Himn" (sözləri Üzeyir Hacıbəyli).

Nizaminin qəzəl dühası Üzeyir Hacıbəyli  üçün yeni bir ilham mənbəyi olub. Nizami qəzəllərinin dərin mənası bu qəzəllərə layiq musiqi əsərləri yaratmağı tələb edib. "Sənsiz", "Sevgili canan" kimi qəzəl incilərinə layiq musiqi əsərləri yaradan böyük sənətkarımız Üzeyir Hacıbəyli  olub. Nizami dühasına Üzeyir musiqisinin əlavə olunması təkrarolunmaz romansların yaradılmasına səbəb olub.

Üzeyir Hacıbəylinin ən çox müraciət etdiyi şairlərdən biri Əhməd Cavad olub. Bu gün də dillər əzbəri olan "Çırpınırdı Qara dəniz" mahnısını 1918-ci ildə şairin sözlərinə bəstələyib. 

Üzeyir Hacıbəyli  milli mədəniyyətimizin, ictimai fikrimizin formalaşmasında önəmli roluna, çəkdiyi zəhmətə görə hər zaman xalq tərəfindən minnətdarlıqla anılıb. Öz dövründə də xalq məhəbbətini hiss edib. Dövlət də onun əməyini qiymətsiz qoymayıb. Əlbəttə, Üzeyir bəyin xalqa xidməti təmənnasız olub  və onun bir məqsədi olub. Onun tək istəyi xalqı cəhalətdən, xurafatdan ayırıb onu maarifləndirmək, yüksək bilik, intellekt sahibi etmək, zəngin musiqi mədəniyyətinə sahib olduğunu təlqin etmək olub.

Üzeyir Hacıbəyli 1935-ci ildə “SSRİ-nin Əməkdar incəsənət xadimi”, 1937-ci ildə “Azərbaycan SSR-nin Xalq artisti”, 1938-ci ildə “SSRİ-nin Xalq artisti” fəxri adlarına, 1941-ci ildə "Koroğlu" operasına görə II dərəcəli Stalin mükafatına, 1946-cı ildə "Arşın mal alan" operettasına görə II dərəcəli Stalin mükafatına layiq görülüb, 1938-ci ildə “Lenin” ordeni, 1945-ci ildə isə “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordeni ilə təltif edilib.