XƏBƏRLƏR
MƏLUMAT
Unudulmayan Əhməd Qəmərli - Qəmərlinski
ÜMÜMİ XƏBƏRLƏR
09/03/2021 00:13

Teatr aləmində "Qəmərlinski" kimi də tanınır. Əsl soyadı Məlikovdur. Əhməd Haşım oğlu Məlikov 1880-ci il may ayının 9-da Bakı şəhərində doğulub. Atası elmə, təhsilə qiymət verən kişi idi. Moskva və Varşava şəhərləri ilə ticarət əlaqəsi yaratmaq istəyib. O, buna görə Əhmədi on yaşına çatanda İçərişəhərdə məşhur qazi axund Mirzə Cavadın yanına dini təhsil almağa qoyub. Əhmədin iti zehni, çalışqanlığı, mütaliə həvəsi Mirzə Cavadın diqqətini cəlb edib. Onun təklifi ilə Haşım kişi oğlunu türk-rus məktəbinə verib. Dərslərini əla qiymətlərlə oxuduğuna görə müəllimlərin təşəbbüsü ilə Əhməd Qəmərli möhtəşəm ziyalı, gözəl pedaqoq və coşqun teatr təşkilatçısı Sultan Məcid Qənizadənin məktəbinə köçürülüb. Burada o, gələcəyin səhnə xadimləri Hüseyn Ərəblinski və Mirmahmud Kazımovski ilə oxuyub.

Əhməd Qəmərli səhnəyə ilk dəfə 1907-ci ildə "məhəllə teatrı truppasında" Nəcəf bəy Vəzirovun "Adı var, özü yox" məsxərəsində Cənnətəli rolu ilə çıxıb. 1909-cu il yanvar ayının 2-də bu rolu "Nicat" truppası ilə də oynayıb. Tamaşaçılar arasında geniş şöhrət və məhəbbəti isə Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin "Pəri Cadu" faciəsində İblis (Şeytan) rolu ilə olub. Hətta 1912-ci ildə aktyorun bu rolda çəkilmiş şəklini çap edən reklam xarakterli afişa və proqramlar buraxılıb.

1919-cu ildə Bakıdakı truppalar birləşib Dövlət Dram Teatrı kimi fəaliyyətə başlayanda Əhməd Qəmərli həmin kollektivin aktyor truppasına qəbul olunub. 1921-1924-cü illərdə burada işləməklə yanaşı, Bakı Türk Azad Tənqid və Təbliğ Teatrında da aktyorluq edib.

Əhməd Qəmərlinin ifa etdiyi əsas rollar: Mirzə Fətəli Axundzadənin komediyalarında Bayram ("Xırs quldurbasan"), Mirzə Həbib ("Lənkəran xanının vəziri"), Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin faciə və dramlarında Əcinnə, Təlxək, İblis və Əmrah ("Pəri Cadu"), Hacı Səməd ağa və Mirzə Qoşunəli ("Bəxtsiz cavan"), Süleyman ("Ac həriflər"), həmçinin Namiq paşa və Şükrü paşa, İzzət paşa ("Ədirnə fəthi" və "Trablis müharibəsi", Cəfər Cabbarlı), Gürcü bəy və Mirzə Mehdi xan ("Nadir şah Əfşar", Nəriman Nərimanov), Dursunəli ("Dursunəli və ballıbadı", Sultan Məcid Qənizadə), Rüstəm bəy ("Məşədi İbad", Üzeyir bəy Hacıbəyli), Yəzdcürd ("Şəd ibn Vəqqas", Muxtar Axundzadə), Romas ("Xalid ibn Valid", Yusif Talıbzadə), İbn Ziyad, Sədr Əzəm ("Yezid ibn Müaviyə" və "Sultan Əbdüləzizin xəli", Mehdi bəy Hacınski), Hacı Fərəc ("Dövləti-bisəmər", İsmayıl bəy Rüstəmbəyov), Brabansio və Kassio ("Otello", Uilyam Şekspir), Amul bəy ("Şeyx Şamil", Rudolf Botşald), Zöhhak ("Dəmirçi Gavə", Şəmsəddin Sami), Molla Hüseyn ("Qəzavat", Sergey Lanskoy), Şeyxülislam və Sidqi bəy ("Vətən", Namiq Kamal), Şpigelberq ("Qaçaqlar", Fridrix Şiller), Əli ("Əl Mənsur", Henrix Heyne), Kərim və Məmməd ("Zorən təbib", Jan Batist Molyer), Lazer Frankel ("Yəhudilər", Yevgeni Çirkov).

1938-1939-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrında çalışıb. Burada Rüstəm bəy, Kəblə Qubad ("Məşədi İbad" və "Ər və arvad", Üzeyir bəy Hacıbəyli), Səməd bəy ("Lənkəran xanının vəziri", Mirzə Fətəli Axundzadə və Niyazi) rollarını oynayıb.

Əhməd Qəmərli dramaturq kimi də fəaliyyət göstərib. Onun "Tamahkarlıq, yaxud cavanlar məişəti", "Rüstəm və Söhrab", "Tufani-Kərbəla", "Məkri-zənən", "Eşq və məhəbbət", "Məktəb vodevili", "Ziyarət nəticəsi", "Maymaq", "Vətən uğrunda", "Partizan oğlu", "Alman köpəyi", "Oxumayacağam", "Qazi", "Evdar Abbas", "Bəhlul Danəndə", "Molla Zaman", "Usta Qəni", "Yusif və Züleyxa", "Tahir və Zöhrə", "Uşaq duası", "Arşın malı" vodevilləri, məzhəkələri, pyesləri və təbdilləri var. Jan Batist Molyerdən etdiyi "Zorən təbib" təbdili daha məşhurdur.

Əhməd Qəmərli "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının istehsal etdiyi "İsmət", "Almaz" (Kənd sovet sədri), "Səbuhi" bədii filmlərinə çəkilib.

Səhnə sənətindəki xidmətlərinə görə 23 fevral 1940-cı ildə “Azərbaycan SSR-nin Əməkdar incəsənət xadimi” fəxri adı ilə təltif olunub.

Əhməd Qəmərli 1952-ci il mart ayının 9-da Bakıda vəfat edib.

Baxış sayı: 380