Ağdərənin adı dəfələrlə dəyişdirilmiş - 8 avqust 1930-cu ildə yaradılan rayon 10 sentyabr 1939-cu ilədək Çerabert, 1991-ci ilə qədər Mardakert, sonra isə ilk adı özünə qaytarılaraq Ağdərə adlandırılıb.1992-ci ilin oktyabrında Azərbaycan hökumətinin qərarı ilə Ağdərə rayonu ləğv edilərək ərazisi Tərtər, Ağdam və Kəlbəcər rayonlarına qatılıb.1960-cı ildə şəhər tipli qəsəbə, 1985-ci ildə şəhər statusu alıb. İşğaldan əvvəl Ağdərənin ərazisi 1705 km², əhalisi 44,4 min nəfər olub.

 Ağdərənin rayon tipli iki qəsəbə, 57 kənd, 67 klub, 51 kitabxana, 30 orta məktəb, 27 məktəbəqədər müəssisə,7 xəstəxana, 1 texniki peşə məktəbi işğal altında qalıb. Tərtər çayı dərəsi boyunca Azərbaycanın yuxarı və aşağı Qarabağını birləşdirən karvan və avtomobil yolları var idi. Ağdərə qədim yaşayış məntəqəsi olduğu üçün burada tarixi, dini, mədəniyyət abidələri də az deyildi. Onlardan ən məşhuru memarlıq nümunəsi sayılan Vəngli kəndindəki məşhur Gəncəsər alban məbədi, Herabert qəsəbəsindəki qalalar, kilsə, Kolatağda 635-ci ildən son illərə kimi qalan məbəd sovet dövründə ümumittifaq miqyasda tanınır və qorunurdu.

Talış kəndi yaxınlığındakı Urek, Madagizdəki 12-ci yüzilliyin yadigarı, Tərtər çayının yuxarı axarındakı XIII əsrə aid məbədlər, eləcə də Kasapetdəki Hatəm Məlik qalasını misal göstərmək olar. Təcavüzə məruz qalan bütün bu abidələrin sonrakı taleyi məlum olmasa da, onların əksəriyyətinin ya məhv edilməsi, yaxud “erməniləşdirilməsi” şəksizdir. Ağdərə həm də faydalı qazıntılarıyla zəngindir.

1992- ci ildə Azərbaycan ordusunun hücumu nəticəsində iyulun 4-də Ağdərə şəhəri erməni işğalçılarından azad edilir. Bir il boyunca şəhər ətrafındakı kəndlərdə və yüksəkliklərdə aramsız döyüşlər gedir. Lakin 1993-cü ildə Azərbaycanda 4 iyun Gəncə qiyamı baş verir, еrməni təcavüzkarları Azərbaycanda baş vеrmiş siyasi böhrandan istifadə еdərək yеni hücum əməliyyatına başlayır. Ermənistan ordusu 7 iyul 1993- cü ildə Ağdərə şəhərini yenidən işğal edir. Ağdərənin qədim memarlıq abidələri və qədim körpüləri, müqəddəs ziyarətgahı Ulduztəpə piri də düşmən tapdağındadır və bütün bu abidələr düşmən tərəfindən dağıdılıb.

Ölkənin müxtəlif guşələrində məskunlaşaraq Ağdərə qubarını qəlbində həsrətə çеvirənlərin bir istəyi, təmənnası var: tеz bir zaman ərzində doğma yurda qayıtmaq! Hеç kəs unutmamalıdır ki, bizim qarşımızda müqəddəs vəzifə var: Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü təmin еtmək, işğal olunmuş torpaqlarımızı azad еtmək və həmin torpaqlardan didərgin düşmüş soydaşlarımızı öz yеrinə-yurduna qaytarmaq, Ağdərənin bütün ərazilərinə yеnidən qayıtmaq. Bu bizim ali məqsədimizdir.