XƏBƏRLƏR
MƏLUMAT
Məşhur psixoloq Ziqmund Freyd
ÜMÜMİ XƏBƏRLƏR
06/05/2021 01:48

Ziqmund Freyd 1856-cı il 6 may tarixində anadan olub. Milliyyətcə yəhudidir. 1873-cü ildə Freyd Vyana universitetinin Tibb fakültəsinə daxil olub. Həmin illər ərzində onunla tələbə yoldaşları arasında milli zəmində münaqişələr baş verib. Belə ki, həmin dövrdə Avstriyada antisemitizm meylləri güclənməkdə olub. Ziqmund anatomiya və kimya ilə maraqlanıb, həmçinin məşhur fizioloq və psixoloq Ernst fon Brükkenin mühazirələrinə qulaq asmağı sevib. Freyd həmçinin məşhur zooloq Karl Klausun dərslərinə gedib.

Ziqmund Freyd tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısına daxil edilib.

Freyd ən çox özünün təhtəlşüur fikir və psixoloji repressiya mexanizmi nəzəriyyələri ilə, həmçinin fikrin tədqiqi üçün psixoanalizin klinik metodunun və pasient (yaxud "analisand") və psixoanalitik arasındakı dialoqa əsaslanaraq psixopatologiyanın müalicəsinin yaradıcısı kimi tanınır.

Sonralar tez-tez psixoanaliz adlandırılan psixologiyadakı psixodinamik yanaşma Freyd tərəfindən işlənib. "Psixodinamik" terminin özü şəxsiyyətin ayrı-ayrı aspektləri: instinkt, təfəkkür və şüur arasında arasıkəsilməyən mübarizəni nəzərdə tutur.

Psixoanalitik müəlliflər kişi və qadın arasındakı psixoloji fərqlərə diqqət yetirir, lakin gender rollarının inkişafı barədə fikir yürüdərkən çox vaxt kişi inkişafı ilə bağlı təsəvvürlərə əsaslanaraq ümumi nəzəri nəticə çıxarmağa cəhd göstəriblər. Patriarxallıq motivləri başlıca əlamət kimi bütün psixoanalizdən keçir və qadın kiçilmiş kişi olaraq qəbul edilir.

Freydin başlıca nailiyyətləri arasında üç komponentli ("o", "mən" və "Super mən") quruluşa malik psixi model, şəxsiyyətin psixoseksual inkişafının spesifik mərhələləri, edip kompleksi, psixikada mövcud olan müdafiə mexanizmlərinin aşkarlanması, "təhtəlşüur" anlayışının psixologiyalaşdırılması, sərbəst assosiasiyalar və yuxuyozmalar kimi terapevtik metodların yazıya alınmasını qeyd etmək mümkündür.

Freyd şəxsiyyətinin və onun ideyalarının psixoanalizə göstərdiyi təsir böyüklüyünə baxmayaraq, bəzi alimlər onun əsərlərini intellektual şarlatanlıq adlandırırlar. Freydizm nəzəriyyəsinin hər bir postulatı Karl Yapers, Erix Fomm, Albert Ellis, Karl Kraus və s. alimlər tərəfindən tənqid edilib.

Freydizmin süqutu və inancın qəbulu:

Freyd insan dünyasını cinsi və oxşar dünyəvi impulslarla izah etməyə çalışan psixoloji nəzəriyyə ortaya atıb. Ən böyük müqaviməti isə dinə qarşı olub. 1927-ci ildə nəşr olunan "The Future of an Illusion" (İllüziyanın Gələcəyi) adlı kitabında dini inancın bir növ əsəb xəstəliyi (nevroz) olduğunu irəli sürür və insanlığın inkişafı ilə birlikdə dini inancların tamamilə ortadan qalxacağını iddia edib. Freyddən sonra da psixologiya elmi ateist bünövrəsi ilə inkişaf edib.

Ancaq psixoloqların çoxunun içinə düşdüyü bu böyük aldanış, şəxsən özlərinin apardıqları psixoloji tədqiqatlar nəticəsındə çürüdülüb. Əvvəlcə freydizmin əsas fərziyyələrinin heç bir elmi dayağı olmadığı ortaya çıxıb. Amerikalı yazıçı Patrick Glynnin ifadəsi ilə "XX əsrin sonunda müasir psixologiya dinlə yenidən tanış olmağa başlayıb və insanın zehni həyatı haqqındakı dünyəvi dünyagörüşünün həm nəzəri, həm də praktiki səviyyədə çökdüyü ortaya çıxıb".

Baxış sayı: 796