![](https://az.baku-art.com/images/23052024/17163926231091847860_1200x630.jpg)
Abşeron yarımadasının quraq ərazilərində su hər zaman zəruri həyat mənbəyi hesab edilib. Su çatışmazlığı problemi ovdanların - su toplama rezervuarlarının köməyi ilə həll edilirdi.
AZƏRTAC xəbər verir ki, ovdanlar uzun müddət bütün Azərbaycan ərazisində inşa edilib. Məsələn, Qala qəsəbəsində tapılan ovdanın üzərindəki kitabədə II Şah Abbasın hakimiyyəti dövründə tikildiyi və 1665-ci ilə aid olduğu qeyd olunub.
Azərbaycan ərazisində qorunub saxlanılan ovdanların ən parlaq nümunələrindən biri Nardaran və Ləhiş qəsəbələri arasında yerləşən “Üç ovdan” abidəsidir. Bu abidə, ətrafdakı torpaqdan sızan suyun yığılması üçün 4-7 metr dərinlikdəki yeraltı quyuya enən pilləkənlər boyunca uzanan maili quruluşa malikdir. Ovdanları onların içindəki suyun buxarlanmasına mane olan, toz və qumlu küləklərdən kölgə yaradan tağtavan və gümbəz qoruyur, ona görə də ovdandakı su ilin ən isti vaxtında belə soyuq qalır.
Ovdanın pilləkənləri səyyahların günün istisindən daldalanması üçün nəzərdə tutulub. Bundan əlavə, maili pilləkənlər sayəsində suyu götürmək daha rahat üsul hesab edilib.
Bu ovdanların, digərləri kimi, quyu şəklində ikinci ağzı da mövcuddur. Onların fasad hissəsi portal şəklində hazırlanıb - bu Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbinin klassik nümunəsi sayılır. Portalların içərisində daş üzərində yazılar (kitabələr) - ovdanların “pasportu” həkk olunub. Kitabələr əsasən, ovdanı inşa edənin adı, tikilmə tarixi, ovdanın tikintisini sifariş edən və ya tikintisini maliyyələşdirən məşhur şəxsə aid məlumatları əks etdirirdi.
Bu ovdanların təxmini inşa edilmə tarixi XVIII əsrə aiddir, halbuki bəzi tədqiqatçılar ovdanlardan birinin XIX əsrə aid olduğuna inanırlar. Bu bənzəri olmayan hidrotexniki qurğular 3-5 ton su saxlaya bilir.
Onların tikintisində əsrlər boyu təcrübə sayəsində inkişaf etdirilən və sınaqdan keçirilmiş müxtəlif texnologiyalardan istifadə edilib. Ovdanları inşa edən ustalar həm geologiyaya, həm də tikinti işlərinə dərindən bələd olmalı idilər. Yaşlı insanların sözlərinə görə, ovdanları inşa edənlər ərazidə böyüyən müəyyən bitki növlərinə diqqət yetirərək təmiz və şəffaf suyun məhz harada olduğunu müəyyənləşdirə bilirdilər və həmin ərazidə ovdanların qazıntısına başlanırdı. Təəssüf ki, bu bilik bə bacarıqların bir çoxu artıq unudulmaqdadır.
Səhra və yarımsəhra ərazisi, iqlimin quraqlığı və təbii su mənbələrinin olmaması Abşeron ərazisinin demək olar ki, bütün kəndlərində karvanların hərəkət marşrutu üzrə ovdanların tikilməsinə zəmin yaradıb. “Üç ovdan” isə Xəzər dənizinin sahili boyunca şimala - Dərbəndə və daha sonra böyük Şirvan yoluna gedən yolda inşa edilib. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Böyük İpək Yolunun bəzi hissələri xüsusi olaraq ovdanların yaxınlığından keçməklə salınıb.
“Üç ovdan” abidəsi, Abşeronun təkcə qədim hidrotexniki qurğusu deyil. Bu abidənin qorunub saxlanması və öyrənilməsi həm keçmişin xalq sənətkarlarının sənətini daha yaxşı başa düşməyə, həm də Abşeronun və bütün Azərbaycanın mədəni irsinin və zəngin tarixinin bənzərsizliyini gələcək nəsillərə çatdırmağa imkan yaradacaq.
![](/images/gallery/58474/17163926231117411028_1200x630.jpg)
![](/images/gallery/58474/17163926234419953355_1200x630.jpg)
![](/images/gallery/58474/1716392623577114909_1200x630.jpg)
![](/images/gallery/58474/17163926235884021445_1200x630.jpg)
![](/images/gallery/58474/1716392623872934001_1200x630.jpg)
- 15:44 Azərbaycanın mədəniyyət naziri Serbiyanın mədəniyyət naziri ilə görüşüb
- 15:01 Yazıçı Vaqif Sultanlı haqqında “Dənizlə sahil arasında” kitabı çap olunub
- 11:57 Azərbaycan rəngkarlıq məktəbinin görkəmli nümayəndəsi-Nadir Əbdürrəhmanov
- 11:55 “Heydər Əliyev: siyasi hakimiyyətin 55 illik yubileyi” adlı videoçarx hazırlanıb
- 11:08 Milli Teatr yeni mövsümdə dörd yeni tamaşa ilə çıxış edəcək
- 10:51 Dünya opera tarixində parlaq iz qoyan, ilklərə imza atmış qadın bəstəkarımız
- 10:48 Bu gün Xalq yazıçısı İsmayıl Şıxlının anım günüdür
- 09:16 Bu gün Əməkdar artist Əliheydər Ələkbərovun anadan olmasının 109-cu ili tamam olur
- 09:14 Beynəlxalq müsabiqələr laureatı Surə Rüfətin “Ay ışığım” adlı solo konserti keçirilib
- 09:11 Eldar Hüseynovun “Ruhumun çağırışları” kitabının təqdimatı olub
- 18:04 “Yağışı sevməyən uşaq” adlı tamaşa nümayiş olunub
- 15:57 Milli Qəhrəman Albert Aqarunovun şərəfinə ucaldılmış heykəlin üzərində bərpa-təmizləmə işləri aparılıb
- 15:23 Heydər Əliyev Sarayında Tofiq Quliyevin əsərlərindən ibarət konsert proqramı təqdim olunacaq
- 14:26 İçərişəhərdə “Şirvanşahların səsi” konsert proqramı təqdim olunub
- 14:12 Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Qırğızıstanın Azərbaycana yeni təyin olunmuş səfiri ilə görüşüb
- 14:10 Səudiyyə Ərəbistanı ilə Azərbaycan arasında nəşriyyat və tərcümə üzrə əməkdaşlıq məsələləri müzakirə edilib
- 11:26 Kitabxanada “Yaradıcı oxucularımız” lahiyəsi davam edir
- 11:00 UNESCO Ümumdünya İrs Komitəsinin 46-cı sessiyası çərçivəsində bir sıra görüşlər keçirilib
- 09:23 Bakıda Mıkola Miroşnıçenko və Abbas Abdullaya həsr olunmuş ədəbi-bədii axşam keçiriləcək
- 09:21 Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi və Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyinin birgə məlumatı
- 16:50 Mədəniyyət üzrə Elmi-Metodiki və İxtisasartırma Mərkəzi son 3 ayda uğurlu layihələrə imza atıb
- 16:10 Mədəniyyət naziri Adil Kərimli tərəfindən Gədəbəydə keçiriləcək vətəndaşların qəbulu tarixi müəyyən olub
- 15:45 Mədəniyyət və yaradıcı sənayelər üzrə xüsusi təqaüd proqramı həyata keçiriləcək
- 14:52 Türkiyədəki “Kültürel Azerbaycan” jurnalının xüsusi buraxılışı Füzuli irsinə həsr olunacaq
- 14:31 Bu gün Əməkdar artist Gülnar Salmanovanın anadan olmasının 68-ci ili tamam olur
- 12:33 Bu gün Əməkdar artist Tofiq Hüseynovun anadan olmasının 75-ci ili tamam olur
- 12:28 "Qonağımız var" layihəsi çərçivəsində Əməkdar artist Mətanət İsgəndərli konsert proqramı ilə çıxış edib
- 11:07 Qeyri-hökumət təşkilatları üçün mədəni və yaradıcı sənayelərin təşviqi üzrə qrant müsabiqəsi davam edir
- 10:45 “Heydər Əliyev və dövlət gənclər siyasəti” mövzusunda tədbir keçirilib
- 09:52 Bu gün Əməkdar incəsənət xadimi Oruc Qurbanovun anadan olmasının 75-ci ili tamam olur
- 09:47 Bakı Gənclər Mərkəzində əfsanəvi aktrisa Roza Cəlilova ilə görüş keçiriləcək
- 09:43 Heykəllərin cilalanması ilə bağlı reallaşdırılan layihə çərçivəsində tədbir təşkil olunub
- 17:28 Moskvada Azərbaycan Mədəniyyəti Günü keçirilib
- 15:27 Kitabxanada “Şahmat saatı” keçirilib
- 15:03 Cahangir Cahangirov adına Xor Gürcüstanda festivalda birinci yerə layiq görülüb
- 14:59 Azərbaycan caz sənətinin əfsanəsi Vaqif Mustafazadənin yeni lent yazısı tapılıb
- 11:56 Bu gün Xalq rəssamı Maral Rəhmanzadənin doğum günüdür
- 09:15 Azərbaycanlı pianoçu Marsiak caz festivalında iştirak edib
- 09:14 Mədəniyyət Nazirliyi Nyu Dehlidə keçirilən UNESCO-nun Ümumdünya İrs Komitəsinin 46 sessiyasında təmsil olunur
- 17:07 Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının XV konfransı keçirilib
- 15:59 F.K.Zakirova “Xalq artisti” fəxri adının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
- 15:52 Gənclər Kitabxanasında Milli Mətbuat Günü ilə əlaqədar kitab sərgisi hazırlanıb
- 15:50 Xalq artisti Hacı İsmayılov Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının sədri seçilib
- 12:52 S.Ələsgərov adına 1 nömrəli Uşaq İncəsənət Məktəbinin növbəti uğuru
- 12:50 Milli Kitabxanada “22 İyul – Milli Mətbuat və Jurnalistika Günü” adlı kitab sərgisi açılıb
- 11:06 Həsən bəy Zərdabi adına mükafat təqdim olunub
- 11:04 Bu gün Xalq artisti Yusif Muxtarovun doğum günüdür
- 10:25 Musiqi, incəsənət, rəssamlıq, muğam, aşıq məktəb və mərkəzlərinə müəllimlərin işə qəbulu üzrə müsabiqənin müsahibə mərhələsi keçiriləcək
- 09:33 22 iyul - Azərbaycanda Milli Mətbuat Günüdür
- 09:25 Əməkdar artist Fuad İbrahimov haqqında “Euronews” telekanalında süjet yayımlanıb
- 09:23 “Mədəniyyət paytaxtı” film-konsert layihəsinin təqdimatı keçirilib
- 09:20 Bakıda Özbəkistan Kino Günlərinin açılışı olub
- 17:31 Mədəniyyət paytaxtımızda növbəti Vaqif Poeziya Günləri başa çatıb
- 17:15 Milli Kitabxanada professor Ceyran Mahmudovaya həsr olunmuş kitab sərgisi açılıb
- 17:00 “Foto Kadr 2023” mükafatlandırma mərasimi keçirilib
- 12:44 Şuşada "Məhəmməd Füzuli. Zamanın fövqündə" mövzusunda konfrans keçirilib
- 12:15 Şuşada “Sözün repressiyası” sənədli filmi nümayiş olunub
- 11:53 Bu gün Xalq artisti Ağababa Bünyadzadənin anadan olmasından 109 il ötür
- 09:22 “Sözün Vətəni – Qarabağ”: Şuşada müasir poeziya saatı
- 09:15 Kukla Teatrı cari mövsümünü uğurla başa vurub