XƏBƏRLƏR
MƏLUMAT
Salvador Dali - Dəli yoxsa Dahi
ÜMÜMİ XƏBƏRLƏR
11/05/2020 01:49

Salvador Dali 11 may 1904-cü ildə İspaniyanın şimalındakı Jerona əyalətinin Fiqeras şəhərində doğulub. Təsviri incəsənətə marağı uşaq yaşlarında bələdiyyə incəsənət məktəbində oxuyarkən yaranıb. 1914-1918-ci illərdə maristlər ordeninə məxsus məktəbdə tərbiyə alıb. 1916-cı ildə yay tətilini Aralıq dənizi sahilində yerləşən Kadakes şəhərində keçirir. Burada o, ilk dəfə modernist incəsənətlə tanış olur və çox sevdiyi bu şəhər onun gələcək yaradıcılığında xüsusi yer tutur. 1919-cu ildə Dalinin ilk şəxsi sərgisi təşkil olunur.

1921-ci ildə atası onu Madridə San-Fernando İncəsənət Akademiyasına oxumağa göndərir. Burada Dali Luis Bunyuel, Federiko Qarsiya Lorka, Pedro Qrafias və ispan incəsənətinin digər nümayəndələri ilə tanış olur. Bu dövrdə Dali kubizm və dadaizm cərəyanlarına meyl göstərir.

1926-cı ildə müəllimlərə qarşı saymazyana münasibətə görə o, İncəsənət Akademiyasından xaric olunur. Elə həmin il Parisdə Pikasso ilə tanış olur. 20-ci illərin sonlarında öz üslubunu tapmaq üçün Pikasso və Huan Mironun təsiri altında bir sıra əsərlər yaradır.

1929-ci ildə Luis Bunyuelin çəkdiyi "Əndəlüs köpəyi" ("Un chien andalou") filminin ssenarisini yazır. Öz gələcək həyat yoldaşı və həmin dövrdə fransız şairi Pol Elüarın xanımı olan Qala ilə elə bu vaxt tanış olur.

1929-cu ildə o, Andre Breton tərəfindən təşkil olunmuş sürrealistlər dəstəsinə qoşulur.

1934-cü ildə Dali Qala ilə qeyri-rəsmi nigah bağlayır (yalnız 1958-ci ildə onlar rəsmi nigaha daxil olurlar). Elə həmin il Dali ABŞ-a ilk dəfə səfər edir.

1936-cı ildə Fransisko Frankonun başlatdığı və tezliklə İspaniya vətəndaş müharibəsinə çevrilən hərbi münaqişə Salvador Dali ilə onun əsasən solçu düşüncələrə malik olan sürrealist yoldaşları arasında fikir ayrılığına səbəb olur. Dali bu dəstədən xaric edilir, buna cavab olaraq o, "sürrealizm mənəm" fikrini söyləyir.

1940-cı ildə Dali həyat yoldaşı Qala ilə birlikdə ABŞ-a köçür və 1948-ci ilədək orada yaşayır. 1942-ci ildə o, "Salvador Dalinin gizli həyatı" adlı avtobioqrafik əsərini nəşr etdirir.

1949-cu ildən Dali çox sevdiyi Kataloniyada məskunlaşır. Onun Franko rejimi dövründə İspaniyada yaşamaq qərarına gəlməsi bir çoxları tərəfindən tənqidə məruz qalıb.

1981-ci ildən Dalidə Parkinson xəstəliyinin əlamətləri özünü göstərməyə başlayır. 10 iyun 1982-ci ildə Qala vəfat edir. Bu Daliyə çox ağır təsir göstərir və onun həyata bağlılığını azaldır. Həmin dövrdə Dali Fiqerasdan köçərək Qala üçün aldığı Pubol qəsrində yaşamağa başlayır. 1984-cü ildə onun yataq otağında müəmmalı şəkildə yanğın baş verir. Bəziləri bunu Dalinin intihar cəhdi kimi qiymətləndirirlər. Lakin xidmətçiləri onu xilas edə bilirlər.

Bundan sonra o, yenidən Fiqerasa qayıdır və ömrünün qalan hissəsini öz adını daşıyan teatr-muzeydə yaşayır. 1988-ci ilin noyabrında Dali infarkt keçirir və xəstəxanaya yerləşdirilir. Dekabrın 5-də Kral Huan Karlos onu ziyarət edir. Salvador Dali 23 yanvar 1989-cu ildə öz teatr-muzeyində çox sevdiyi "Tristan və İzolda" operasını (Rixard Vaqner) dinləyərkən ürək çatışmazlığından vəfat edir.

Dali həyatı boyunca 1500-dən çox rəsm əsəri çəkib, onlarla heykəllə bərabər, daş üzərində müxtəlif səpkili əsərlər yaradıb, kitab illüstrasiyaları, teatr dekorları və kostyumların müəllifi olub. 

İspaniyalı sənətkar rəssam Salvador Dali əsərləri qədər qeyri-adi həyatı ilə də yaddaşlarda dərin izlər buraxıb. Gəlin onun haqqında olan maraqlı faklarla tanış olaq.

1.Dali dünyasını dəyişən qardaşının reinkarnasiyası olduğuna inanıb.

Dali haqqındaki ən qeyri-adi fakt Dali doğulmadan öncə anasının Salvador Dali adında başqa birisini dünyaya gətirmiş olması idi. İlk Salvador dünyasını dəyişdikdən doqquz ay sonra dünyaya gələn ikinci Salvador, ilk Salvadora çox oxşadığı üçün ailəsi əslində oğlunun yenidən doğulduğuna inanıb. Dali də bunun doğru olduğuna inanırdı.

2.Dali qarışqayeyən sahibi idi.

Hətta Dali qarışqayeyən ilə şəhərdə normalmış kimi gəzərdi. Dali heyvanın adını "Babou" qoyub.Onu getdiyi şənliklərə belə aparıb.

3.Parkinson xəstəsi idi.

Dali bir rəssamın başına gələ biləcək ən pis xəstəliklərdən olan Parkinson xəstəsi idi. Diqqət azlığı və hiperaktivlik pozuntusu var idi.

4. İçinə şeytan girdiyinə inanıb.

1947-ci ildə, üzərində şeytan çıxarma ayəsini gerşəkləşdirməsi üçün rahib çağırır və ona qarşılığında öz hazırladığı çarmıx heykəlini hədiyyə edir.

5.Dali katiblərini "varlı" edib! 

Dali katiblərinə maaşı pul şəklində ödəmirdi. Bunun əvəzində çəkdiyi rəsmlərdən verirdi. Zaman içində dəyərlənən rəsmlər katiblərini milyonçu edib!

6.Elmi teoremlərə olduqca marağı olan Dali, fizikçi Heisenberg'in böyük bir heyranı idi. 

Bu heyranlığı belə ifadə edib: "Əvvəllər sadəcə özümə heyranlıq bəsləyərdim. Lakin, bundan sonra mənə bənzəyən Heisenberg'ə heyranlıq bəsləyəcəm."

7.Dali'nin biraz "hiyləgər" tərəfi də var idi. 

Tablolarındakı yüksək qiymətlərin səbəbini müştərilərə açıqlayarkən, istifadə etdiyi boyaların içində ilan zəhəri olduğunu qeyd edib.

Baxış sayı: 1004