XƏBƏRLƏR
MƏLUMAT
Azərbaycanda uşaq ədəbiyyatının banilərindən biri – şair, dramaturq, tədqiqatçı və pedaqoq Abdulla Şaiq
ÜMÜMİ XƏBƏRLƏR
24/02/2021 00:03

Abdulla Axund Mustafa oğlu Talıbzadə (Abdulla Şaiq) 1881-ci il fevral ayının 24-də Tiflisdə ruhani ailəsində anadan olub.

Tiflis və Xorasanda təhsil alıb, 1901-ci ildə Bakıya gələrək 1934-cü ilədək Sabunçu və Bakı məktəblərində Azərbaycan dili və şəriət fənlərini tədris edib. Rus və fars dillərini mükəmməl bilib.

Abdulla Şaiq maarif və məktəb işləri ilə məşğul olub, qadınlar üçün jurnal çıxarmaq, uşaqlar üçün bağça açmaq, kitabxana yaratmaq, kasıb uşaqları pulsuz oxutmaq yollarını arayıb tapıb. “Əlifba” kitabı hazırlayıb, “Uşaq çeşməyi” (1907), “Gülzar” (1912), “Milli qiraət kitabı” (1922), “Qiraət kitabı” (1924) və s. dərsliklər yazıb, ali məktəblərdə mühazirələr oxuyub. “Laylay” adlı uşaq şeiri ilə imzası mətbuat səhifələrində görünməyə başlayan Abdulla Şaiqin uşaqlar üçün yazdığı bir sıra şeirlər dövrünün tanınmış “Dəbistan” və “Məktəb” uşaq-gənclər toplularında işıq üzü görüb. O, 1906-cı ildən başlayaraq silsilə şeirləri, dünya ədəbiyyatından tərcümələri ilə milli uşaq ədəbiyyatının əsasını qoyub. Xalq ədəbiyyatını toplayıb araşdıran A.Şaiq bu örnəklər əsasında “Tıq-tıq xanım”, “Tülkü həccə gedir”, “Yaxşı arxa” kimi mənzum nağıllar da yazıb, 1910-cu ildə yazdığı “Gözəl bahar” pyesi ilə milli uşaq teatrının əsasını qoyub.

Nəsr yaradıcılığına 1905-ci ildə romantik “İki müztərib və ya əzab və vicdan” yarımçıq romanı ilə başlayan ədib “Məktub yetişmədi”, “Köç”, “Daşqın”, “İntiharmı, yaşamaqmı”, “Göbələk”, “İblisin huzurunda”, “Dursun”, “Əsrimizin qəhrəmanlar”ı kimi bir çox hekayə, povest və romanlar yazıb. Əsərləri ilk milli nəsr örnəkləri kimi dəyərləndirilir.

1919-cu ildə Bakı Dövlət Universitetinin yaranmasından ilhamlanaraq “Tələbə və həyat” pyesini qələmə alıb. O, xalq ədəbiyyatının toplanmasında və araşdırılmasında, Azərbaycan klassiklərinin və dünya ədəbiyyatının nadir incilərinin oxuculara çatdırılmasında da böyük rol oynayıb. Onun Nizami, Füzuli, Nəsimi, Vaqif, Mirzə Fətəli Axundov, Cəlil Məmmədquluzadə, Hüseyn Cavid, Məhəmməd Hadi kimi böyük ədəbi simalar haqqındakı fikirləri bu gün də öz dəyərini qoruyub saxlayır.

Abdulla Şaiq V.Şekspirin “Maqbet” pyesini, C.Sviftin “Qulliverin səyahəti” romanını, A.S.Puşkinin, M.Lermontovun, İ.Krılovun, M.Qorkinin, Nekrasovun əsərlərini dilimizə çevirib.

O, SSRİ Ali Sovetinin (2-ci və 4-cü çağırış) deputatı olub. “Lenin ordeni”, “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordeni və medallarla təltif edilib, 1940-cı ildə Azərbaycan SSR-nin “Əməkdar incəsənət xadimi” fəxri adına layiq görülüb.

Abdulla Şaiq 1959-cu ildə Bakıda vəfat edib, Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.

Hazırda Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı Abdulla Şaiqin adını daşıyır. 1990-cı ildən Bakıda Abdulla Şaiqin ev-muzeyi fəaliyyət göstərir.

Baxış sayı: 549