XƏBƏRLƏR
MƏLUMAT
Azərbaycanda ilk qarmon ifaçısı və xeyriyyəçi kimi tanınan Ələkbər bəy Nəzərlinin doğum günüdür
ÜMÜMİ XƏBƏRLƏR
30/04/2021 01:11

Ələkbər bəy Nəzərli 30 aprel 1882-ci ildə Xızı rayonunun Sayadlı kəndində anadan olub.

XIX-XX əsrin tanınmış simalarından olan Ələkbər bəy Bakının kiçik milyonçusu-xeyriyyəçi, musiqişünas, öz dövrünün pedaqoqu kimi tanınıb.

Onun istedadı barədə bəstəkar Üzeyir Hacıbəylidə eşidib. Bəstəkar onu Dövlət Opera və Balet Teatrına dəvət edib. Ələkbər bəy Nəzərli “Koroğlu” operasının premyerasının ilk müşayiətçisi olub. 

Azərbaycan Dövlət Opera və Balet Teatrının aparıcı solisti olan Ələkbər bəy Nəzərli “Koroğlu”, “Əsli və Kərəm”, “Aşıq Qərib”, “Ər və arvad” və digər bu kimi tamaşaların müşayiətçisi kimi Azərbaycan milli opera sənətinin inkişafına öz töhfələrini verib.

Ələkbər bəy Nəzərli Azərbaycanın ilk qarmon ifaçısı kimi, dünyanın ən nadir qarmon alətlərini toplayan kolleksiyasının XIX-XX əsrdə Azərbaycanda ilk və yeganə sahibi olub. Milli qarmonlarla bərabər “fizi qarmon” (ayaq hərəkəti ilə işləyən), piano “Şreyder” (alman istehsalı), “Ağ və qırmızı” royallar, “Karpuşkin”, “Aziatskiy”, “Nəfəs ilə idarə olunan qarmon” və s.

Ələkbərbəy Nəzərlinin Bakının mərkəzində yerləşən və qeyri-adi yaşıllığı ilə hər kəsi heyran edən, mülkünə valeh olan Üzeyir Hacıbəyli və Cabbar Qaryağdıoğlu bura “İsa bulağı” adı veriblər. O, 1925-1930-cu illərdə Qarabağın və Zaqafqaziyanın sayılıb-seçilən musiqişünas, muğam ustadlarını öz şəxsi mülkünə dəvət edərək, Bakıda “Məclisi-üns” (Muğam-musiqi xeyriyyə məclisinin), ilk yaradıcısı olub. Ələkbər bəy Nəzərli Bakı, Qarabağ və Zaqafqaziyadan dəvət etdiyi xanəndələri və musiqişünasları öz şəxsi mülkündə qəbul edib.

Ələkbər bəy Nəzərli su olmayan rayonda yaşadığı 1686 kv.m. sahəsi olan şəxsi mülkünə ilk olaraq su və qaz təchizatı çəkdirərək “İsa bulağı” adlı mülkündə ehtiyat “Su anbarı” inşa etdirib. O, təkcə öz bağını deyil, Dağlı məhəlləsi və ətraf rayonların sakinlərini su ilə təmin edən xeyriyyəçi olub.

Bakının kiçik milyonçusunun Azərbaycan xalqına göstərdiyi bu və digər xeyriyyə işləri barədə o vaxtın Bakı şəhər İcra Komitəsinin məsul işçisi olan Aleksandr Novikov adlı deputat tərəfindən yazdığı 4 avqust 1926-cı ildə “Bakinskiy raboçiy” qəzetindəki “Muzıkant-Blaqatvaritel” başlıqlı məqaləsi əsl tarixi faktdır.

Eyni zamanda 1924-cü ildə “Yeni yol” qəzetindəki “Xeyriyyə üçün doğulan insan”, 1941-1945-ci il müharibəsi zamanı “Kaspi” qəzetində dövlətə yardımlar etməsi barədə dərc olunan “Xeyriyyəçi” başlıqlı və s. bu kimi məqalələr Ələkbər bəy Nəzərlinin şəxsi qazancını xalqı ilə bölüşdüyünü və Azərbaycan xalqına olan sevgisini sübut edib.

Nazirlər Soveti sədri tərəfindən dövlət sərəncamı ilə Ələkbər bəy Cavad oğlu Nəzərlinin şəxsi mülkünün qapısında barelyef lövhəsi vurulub.

1960-1970-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Televiziyasında Xalq artisti Əfrasiyab Bədəlbəyli, sonralar Firudun Şuşinskinin müəllifi olduğu "Azərbaycanın opera musiqi tarixi" adlı proqramlarında korifey musiqişünas Ələkbər bəy Nəzərli haqqında müəyyən məlumatlar yer alıb.

Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə nəşr olunan "Muğam" Ensiklopediyasında Ələkbər bəy Nəzərlinin həyat və yaradıcılığına yer ayrılıb.

Hazırda Ələkbər bəy Nəzərlinin həyat-yaradıcılığı və “Qarmon sənəti” adlı kitabından musiqi təhsil ocaqlarında istifadə olunur.

Ələkbər bəy Cavad oğlu Nəzərlinin şəxsi arxivinin əsli: Ələkbər bəyin nəvəsi-davamçısı, Respublikanın Əməkdar artisti, Ədilə Əflakinin (Nəzərli) şəxsi ev arxivində qorunub saxlanılır. Ələkbər bəy Nəzərli 13 noyabr 1951-ci ildə 69 yaşında öz şəxsi mülkündə dünyasını dəyişib və Yasamal qəbiristanlığında dəfn olunub.

Ələkbər bəy Nəzərlinin 17 övladının dünyaya gəlməsinə baxmayaraq 2 qız övladı və 1 qız övladından dünyaya gələn 9 nəvəsi onun varisləri olub. Hazırda, varisi olan yeganə oğul nəvəsi Ələkbər, babasının adını daşıyır. Ələkbər bəy Nəzərlinin nəvəsi və yeganə davamçısı Respublikanın Əməkdar artisti - xanəndə Ədilə Əflaki Nəzərli milli musiqi mədəniyyətinə xidmət edir.

Baxış sayı: 661