![](https://az.baku-art.com/images/19042024/main6874654543535.jpg)
Azərbaycanın Quba rayonunda Qudyalçayın sol sahilində, dəniz səviyyəsindən 2300 metr yüksəklikdə bənzərsiz Xınalıq kəndi yerləşir. Qədim tarixə və özünəməxsus ənənələrə malik olan kənd Qızılqaya, Şahdağ və Tufandağ dağları ilə əhatə olunub. Xınalıq sakinləri üçün düz kəndin qarşısında yerləşən Tufandağ dağı xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Rəvayətlərdən birinə görə, bu zirvədə min il əvvəl güclü zəlzələ nəticəsində dağılmış qədim yaşayış məntəqəsinin xarabalıqları var. İndiki Xınalığın məhz onun sakinləri tərəfindən salındığı ehtimal olunur.
AZƏRTAC xəbər verir ki, Xınalığı “dağlar arasında ada” adlandırırlar. Yerli əhali haqqında ilk yazılara I əsrdə Qədim Roma tarixçisi Plininin əsərlərində və Strabonun məşhur “Coğrafiya”sında rast gəlmək olar. Ancaq kəndin qədimliyini ən aydın şəkildə sübuta yetirən yer, ümumi sahəsi Xınalığın öz ərazisindən xeyli iri olan 8 böyük qəbiristanlıqdır. Burada 3, hətta 4 təbəqəli dəfnlər var və məzar daşlarında müxtəlif əlifbalarla yazılmış yazılar həkk olunub.
“Xınalıq və Köç yolu” Dövlət Tarix-Mədəniyyət və Etnoqrafiya Qoruğunun ərazisində tarixi dəyərlər baxımından çox zəngin muzey fəaliyyət göstərir. Muzey 2019-cu ildə fəaliyyətə başlayıb və bölgənin mədəni irsinin həqiqi saxlanc yeridir. Muzey elə də böyük olmasa da, hər biri özünəməxsus dəyərə malik eksponatları ilə ziyarətçiləri heyran edir.
Kolleksiyadakı eksponatlara yerli əhalinin həyat tərzini və adət-ənənələrini əks etdirən məişət əşyaları, yerli xalçalar, silahlar, zərgərlik əşyaları, fotoşəkillər və digər tarixi nümunələr daxildir. Bu eksponatlar keçmiş dövrün ab-havasını duymağa imkan yaradır.
Kolleksiyada kənd sakinlərindən aşkar edilmiş və toplanmış əlyazmalar xüsusi yer tutur. Bu sənədlər yerli əhalinin gündəlik həyatını, ənənələrini və çoxəsrlik müdrikliyini əks etdirdiyinə görə böyük tarixi və mədəni əhəmiyyətə malikdir.
Qeyd etmək lazımdır ki, muzeyin kolleksiyası Dövlət Turizm Agentliyinin dəstəyi ilə kəndin yaxınlığında yerləşən qədim insanlara aid yaşayış məskənlərində aparılan arxeoloji işlərdə tapılan eksponatlarla əhəmiyyətli dərəcədə zənginləşib.
Arxeoloji işlərə 2019-cu ildə Xınalıqdan iki kilometr cənub-şərqdə kəndlilərin “Kima Liqebriş” (“Qədim qəbiristanlıq”) adlandırdığı yerdə başlanılıb. Burada zinət əşyaları - medalyonlar, sırğalar, şarabənzər asqılar, muncuqlar tapılıb. Zərgərlik məmulatlarından savayı, burada çoxlu dəmir xəncər tapılıb. Bölgənin sakinlərinin digər bölgələrlə ticarət əlaqələrini göstərən qədim sikkələr daha böyük maraq doğurur.
Tapılan eksponatlar arasında Roma İmperiyasına aid faleraları da qeyd etmək vacibdir. Alimlər faleraların Roma legionerlərinə verilən və hərbi fərqlənmə nişanları kimi xidmət edən metal ordenlər olduğunu qeyd edirlər. Roma faleraları ümumiyyətlə diametri 4-7 santimetr olan yuvarlaq və ya oval formalı disklərdir. Dizaynları isə müxtəlifdir. Bu, Azərbaycan ərazisində aşkarlanan ilk belə artefaktdır. Tapıntı elmi tədqiqatlar üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Abidələrin aşkarlandığı arxeoloji işlər görkəmli alim və arxeoloq İdris Əliyevin rəhbərliyi ilə aparılıb. Bu tapıntılar göstərir ki, Böyük Qafqazın dağlıq hissəsində qədim insanların tədqiq olunmamış yaşayış məskənləri var. Kəşfin əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, erkən Tunc dövrünə aid yaşayış məntəqələri məhz bu hündürlükdə ilk dəfə aşkar edilib.
Bütün bunlar Xınalıq ərazisinin Böyük Qafqazın tarixi və coğrafi ərazisindəki əhəmiyyətini sübuta yetirir. Dağ keçidləri qədim dövrlərdən strateji əhəmiyyətə malikdir, çünki onlar müxtəlif bölgələr arasında ticarət, insanların hərəkəti və mədəni mübadilə üçün əsas marşrutları təmin edir. Bu cür kəşflər arxeoloqlara və tədqiqatçılara ərazinin tarixi rolunu və müxtəlif xalqlar arasında mədəni və iqtisadi əlaqələrin formalaşmasına təsirini daha yaxşı anlamağa imkan verir.
Muzeyin dəyəri ondan ibarətdir ki, o, keçmiş irsə aid ənənələri yaşatmağa kömək edir və cəmiyyət üçün dəyərli mənbə rolunu oynayır, habelə bu dağ kəndinin tarixi irsini və mədəni kimliyini gələcək nəsillər üçün qoruyub saxlayır. Muzey, yüksək dağlıq ərazilərdəki icmaların həyat tərzi və mədəniyyəti haqqında daha çox məlumat əldə etmək istəyən turistlər və tarix həvəskarları üçün maraqlı məkandır.
Xınalıq mədəniyyəti özündə qədim dövrlərdən başlayaraq müxtəlif tarixi dövrlərdə bu əlçatmaz yerlərə nüfuz edən müxtəlif etnik mənşəli elementləri birləşdirir. Bunu sübuta yetirən artefaktlar yerli muzeydə öz layiqli yerini alıb. Dağ kəndi olan Xınalıq, Azərbaycan mədəniyyətinin müxtəlifliyinin və zənginliyinin daha bir əyani təsdiqidir.
![](/images/gallery/58139/17134524841106310843_1200x630.jpg)
![](/images/gallery/58139/1713452484159577416_1200x630.jpg)
![](/images/gallery/58139/17134524841845412330_1200x630.jpg)
![](/images/gallery/58139/1713452484227897756_1200x630.jpg)
![](/images/gallery/58139/17134524842497434240_1200x630.jpg)
![](/images/gallery/58139/1713452484328827766_1200x630.jpg)
![](/images/gallery/58139/17134524843586823842_1200x630.jpg)
![](/images/gallery/58139/17134524844717429125_1200x630.jpg)
![](/images/gallery/58139/17134524846087612474_1200x630.jpg)
- 15:44 Azərbaycanın mədəniyyət naziri Serbiyanın mədəniyyət naziri ilə görüşüb
- 15:01 Yazıçı Vaqif Sultanlı haqqında “Dənizlə sahil arasında” kitabı çap olunub
- 11:57 Azərbaycan rəngkarlıq məktəbinin görkəmli nümayəndəsi-Nadir Əbdürrəhmanov
- 11:55 “Heydər Əliyev: siyasi hakimiyyətin 55 illik yubileyi” adlı videoçarx hazırlanıb
- 11:08 Milli Teatr yeni mövsümdə dörd yeni tamaşa ilə çıxış edəcək
- 10:51 Dünya opera tarixində parlaq iz qoyan, ilklərə imza atmış qadın bəstəkarımız
- 10:48 Bu gün Xalq yazıçısı İsmayıl Şıxlının anım günüdür
- 09:16 Bu gün Əməkdar artist Əliheydər Ələkbərovun anadan olmasının 109-cu ili tamam olur
- 09:14 Beynəlxalq müsabiqələr laureatı Surə Rüfətin “Ay ışığım” adlı solo konserti keçirilib
- 09:11 Eldar Hüseynovun “Ruhumun çağırışları” kitabının təqdimatı olub
- 18:04 “Yağışı sevməyən uşaq” adlı tamaşa nümayiş olunub
- 15:57 Milli Qəhrəman Albert Aqarunovun şərəfinə ucaldılmış heykəlin üzərində bərpa-təmizləmə işləri aparılıb
- 15:23 Heydər Əliyev Sarayında Tofiq Quliyevin əsərlərindən ibarət konsert proqramı təqdim olunacaq
- 14:26 İçərişəhərdə “Şirvanşahların səsi” konsert proqramı təqdim olunub
- 14:12 Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun prezidenti Qırğızıstanın Azərbaycana yeni təyin olunmuş səfiri ilə görüşüb
- 14:10 Səudiyyə Ərəbistanı ilə Azərbaycan arasında nəşriyyat və tərcümə üzrə əməkdaşlıq məsələləri müzakirə edilib
- 11:26 Kitabxanada “Yaradıcı oxucularımız” lahiyəsi davam edir
- 11:00 UNESCO Ümumdünya İrs Komitəsinin 46-cı sessiyası çərçivəsində bir sıra görüşlər keçirilib
- 09:23 Bakıda Mıkola Miroşnıçenko və Abbas Abdullaya həsr olunmuş ədəbi-bədii axşam keçiriləcək
- 09:21 Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi və Azərbaycan Respublikasının Əqli Mülkiyyət Agentliyinin birgə məlumatı
- 16:50 Mədəniyyət üzrə Elmi-Metodiki və İxtisasartırma Mərkəzi son 3 ayda uğurlu layihələrə imza atıb
- 16:10 Mədəniyyət naziri Adil Kərimli tərəfindən Gədəbəydə keçiriləcək vətəndaşların qəbulu tarixi müəyyən olub
- 15:45 Mədəniyyət və yaradıcı sənayelər üzrə xüsusi təqaüd proqramı həyata keçiriləcək
- 14:52 Türkiyədəki “Kültürel Azerbaycan” jurnalının xüsusi buraxılışı Füzuli irsinə həsr olunacaq
- 14:31 Bu gün Əməkdar artist Gülnar Salmanovanın anadan olmasının 68-ci ili tamam olur
- 12:33 Bu gün Əməkdar artist Tofiq Hüseynovun anadan olmasının 75-ci ili tamam olur
- 12:28 "Qonağımız var" layihəsi çərçivəsində Əməkdar artist Mətanət İsgəndərli konsert proqramı ilə çıxış edib
- 11:07 Qeyri-hökumət təşkilatları üçün mədəni və yaradıcı sənayelərin təşviqi üzrə qrant müsabiqəsi davam edir
- 10:45 “Heydər Əliyev və dövlət gənclər siyasəti” mövzusunda tədbir keçirilib
- 09:52 Bu gün Əməkdar incəsənət xadimi Oruc Qurbanovun anadan olmasının 75-ci ili tamam olur
- 09:47 Bakı Gənclər Mərkəzində əfsanəvi aktrisa Roza Cəlilova ilə görüş keçiriləcək
- 09:43 Heykəllərin cilalanması ilə bağlı reallaşdırılan layihə çərçivəsində tədbir təşkil olunub
- 17:28 Moskvada Azərbaycan Mədəniyyəti Günü keçirilib
- 15:27 Kitabxanada “Şahmat saatı” keçirilib
- 15:03 Cahangir Cahangirov adına Xor Gürcüstanda festivalda birinci yerə layiq görülüb
- 14:59 Azərbaycan caz sənətinin əfsanəsi Vaqif Mustafazadənin yeni lent yazısı tapılıb
- 11:56 Bu gün Xalq rəssamı Maral Rəhmanzadənin doğum günüdür
- 09:15 Azərbaycanlı pianoçu Marsiak caz festivalında iştirak edib
- 09:14 Mədəniyyət Nazirliyi Nyu Dehlidə keçirilən UNESCO-nun Ümumdünya İrs Komitəsinin 46 sessiyasında təmsil olunur
- 17:07 Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının XV konfransı keçirilib
- 15:59 F.K.Zakirova “Xalq artisti” fəxri adının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
- 15:52 Gənclər Kitabxanasında Milli Mətbuat Günü ilə əlaqədar kitab sərgisi hazırlanıb
- 15:50 Xalq artisti Hacı İsmayılov Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqının sədri seçilib
- 12:52 S.Ələsgərov adına 1 nömrəli Uşaq İncəsənət Məktəbinin növbəti uğuru
- 12:50 Milli Kitabxanada “22 İyul – Milli Mətbuat və Jurnalistika Günü” adlı kitab sərgisi açılıb
- 11:06 Həsən bəy Zərdabi adına mükafat təqdim olunub
- 11:04 Bu gün Xalq artisti Yusif Muxtarovun doğum günüdür
- 10:25 Musiqi, incəsənət, rəssamlıq, muğam, aşıq məktəb və mərkəzlərinə müəllimlərin işə qəbulu üzrə müsabiqənin müsahibə mərhələsi keçiriləcək
- 09:33 22 iyul - Azərbaycanda Milli Mətbuat Günüdür
- 09:25 Əməkdar artist Fuad İbrahimov haqqında “Euronews” telekanalında süjet yayımlanıb
- 09:23 “Mədəniyyət paytaxtı” film-konsert layihəsinin təqdimatı keçirilib
- 09:20 Bakıda Özbəkistan Kino Günlərinin açılışı olub
- 17:31 Mədəniyyət paytaxtımızda növbəti Vaqif Poeziya Günləri başa çatıb
- 17:15 Milli Kitabxanada professor Ceyran Mahmudovaya həsr olunmuş kitab sərgisi açılıb
- 17:00 “Foto Kadr 2023” mükafatlandırma mərasimi keçirilib
- 12:44 Şuşada "Məhəmməd Füzuli. Zamanın fövqündə" mövzusunda konfrans keçirilib
- 12:15 Şuşada “Sözün repressiyası” sənədli filmi nümayiş olunub
- 11:53 Bu gün Xalq artisti Ağababa Bünyadzadənin anadan olmasından 109 il ötür
- 09:22 “Sözün Vətəni – Qarabağ”: Şuşada müasir poeziya saatı
- 09:15 Kukla Teatrı cari mövsümünü uğurla başa vurub