1932-ci il yanvar ayının 27-də Bakıda ziyalı ailəsində dünyaya göz açan Çingiz Mehdiyev erkən yaşlarından nağara sənətinə maraq göstərib. Atası Həsənbala, anası Zəkiyyə xanım – hər ikisi ixtisasca müəllim idi. Ailənin yeganə oğul övladı Çingizi valideynləri həkim görmək istəyiblər.

1938-ci il ağır repressiya illəri Çingizin də ailəsindən yan keçməyib. Elimizə-obamıza başucalığı gətirən nə qədər ziyalı zindanlara salınıb. Onların arasında Çingizin atası, tanınmış müəllim Həsənbala Mehdiyev də olub.

Ana babası Qulam müəllim günlərin birində Çingizi konservatoriyada bir yerdə çalışdığı dahi Üzeyir bəy Hacıbəylinin yanına aparır. Üzeyir bəy Çingizin musiqi qabiliyyətini, ritmi tutmaq bacarığını və sənətə olan həvəsini görüb onun musiqi məktəbinin violançel sinfində oxumasına zəmanət verir. Lakin onun violançel sənətinə qətiyyən həvəsi yox idi, nağara çalmaq arzusu ilə yaşayırdı.

Orta məktəbi bitirəndə anası oğlunun sənədlərini Tibb İnstitutuna verir. “Xalq düşməni”nin oğlu olduğuna görə sənədlərini qəbul etmirlər. Anasının arzusu ürəyində qalır. Ağır zəmanəni, xalqa qənim kəsilən pis adamları lənətləyən ana kor-peşman evə qayıdır.

Həvəsdən düşməyən Çingiz 1948-ci ildə Asəf Zeynallı adına orta ixtisas musiqi texnikumunun zərb alətləri şöbəsinə daxil olur. Burada o bacarıqlı müəllimlərin köməyilə nağara sənətinin sirlərinə yiyələnir. Bir-birindən fərqli ritmlər çalmağa səy göstərir. Tələbə ikən müxtəlif konsert salonlarında çıxışlar edır. Öz ifası ilə tamaşaçılara xoş təsir bağışlayır.

1951-ci ildə texnikumun növbəti buraxılışı olacaqdı. Məlum olur ki, buraxılış komissiyasının sədri zəmanənin böyük bəstəkarı, gənc istedadların xeyirxahı, bəstəkar Qara Qarayev olacaq. Çingiz imtahanlara ciddi hazırlaşır. İki nağarada çaldığı solo musiqi nömrələri Qara müəllimin çox xoşuna gəlir. İmtahandan sonra yanına çağırıb özünəməxsus mehribanlıqla dedi: “Oğlum, sənin həvəslə və temperamentlə çalmağın xoşuma gəldi. Güclü biləyin var, ritmlərinin çağırış kimi səslənən, xoş ahəngini dinləyiciyə çatdırmağı yaxşı bacarırsan. Əgər təhsilini davam etdirmək istəsən, bizim konservatoriyaya sənədlərini verə bilərsən.”

Çingiz cavab verdi: “Böyük məmnuniyyətlə oxuyaram. Ancaq böyük bir problemim var. Atam “xalq düşməni” sayıldığından sənədlərimi Tibb İnstitutuna götürmədilər. Bu səbəbdən anamın məni həkim görmək arzusu ürəyində qaldı.”

Qara müəllim bu xəbərdən çox kövrəlib. Çingizin saçını tumarlayıb təkidlə deyib: “Sənədlərini hazırla, sən orda mütləq oxuyacaqsan.” Böyük bəstəkar, qayğıkeş insan öz sözünün üstündə durub. Çingiz 1951-ci ildə məşhur sənət ocağının zərb alətləri şöbəsinə daxil olub. Bəstəkar Həsən Rzayevdən dərs alıb.

Qədim milli alətimiz olan nağaranın ifa texnikasını artırmaq üçün Çingiz Mehdiyev bundan sonra gərgin məşqlər edir, axtarışlar aparır. Sevimli müəllimi Həsən Rzayevin dəyərli məsləhətləri və öz tələbəsinə həsr etdiyi “Nağara və estrada orkestri üçün rəqs ritmləri” Çingiz Mehdiyevin yaradıcılığında mühüm rol oynayır. Ali təhsili başa vuran kimi, Çingiz geniş ifaçılıq fəaliyyətinə başlayır. Yeni-yeni uğurlar əldə edir. Müxtəlif illərdə Azərbaycan gənclərinin respublika, ümumittifaq və 1957-ci ildə Moskvada keçirilən Ümumdünya Tələbə və Gənclər Festivalının laureatı və qızıl medalının sahibi olur. Vətənə qayıdır. 

Hər üç festivalın qalibi olmuş Çingiz Mehdiyev dünyanın 30-dan çox ölkəsində – Almaniya, Türkiyə, Misir, Ərəbistan, Monqolustan, İtaliya, Əfqanıstan və bir çox digər xarici dövlətlərdə olur. Azərbaycan incəsənətinin adını daim uca tutaraq ölkəmizi layiqincə təmsil edir.

Ayrı-ayrı vaxtlarda böyük sənətkarlarımız Xalq artistləri Tofiq Quliyev, Arif Məlikov Çingiz Mehdiyevin uğurlarına yüksək qiymət veriblər.

Onun ən böyük xidmətlərindən biri də əsrlərin daş yaddaşı olan Qobustanda qaval daşında çalması idi. Çingizin bu ifasından vəcdə gələn Xalq şairi Nəriman Həsənzadə “Dədə Qorqudun sapand daşları” şeirində yazır:

Elə bil hardasa əsir od külək,

Nağara qışqırır yayır səsimi.

Bir dizin üstündə bərk durun görək,

İki əl fırladır Yer kürəsini

Çingiz Mehdiyevin çoxşaxəli zəngin yaradıcılıq yollarından biri də onun pedaqoji fəaliyyətidir. Uzun illər Yasamal rayonundakı Pionerlər evində çalışıb. İlk dəfə olaraq 1970-ci ildə “Ritmlər” qrupunu yaradır və zəngin təcrübəsini gənc nəslə həvəslə öyrədib. Bu illər ərzində böyük bir nağaraçalanlar ansamblı yetişdirib. Bu gün adları fəxrlə çəkilən Zöhrab Məmmədov, Səlim Quliyev, Tahir Hüseynov, Sahib Bünyatov, Rafiq Qurbanov və digərləri sənət uğurlarına görə öz ustadları olan Çingiz Mehdiyevə borcludurlar, onun adını daim uca tutur, ruhuna dualar edirlər.

Çox qısa zamanda “Ritmlər” ansamblı əvvəlcə dünya xalqları musiqi simpoziumunda, sonra isə Azərbaycan məktəblilərinin bədii özfəaliyyət festivallarında çıxışlar edərək qalib olub. 

Çingiz Mehdiyevin yetirmələrindən biri də oğlu Həsən idi. O, kiçik yaşlarından musiqiyə həvəs göstərib, atasının sənət yolunu davam etdirmək üçün səylə çalışıb. Nəzəri bilikləri artırmaq üçün Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində təhsil alıb. 1982-ci ildə Aktyorlar evində Çingiz Mehdiyevin anadan olmasının 50 və yaradıcılığının 30 illiyində ata ilə oğulun ilk duet çıxışını tamaşaçılar böyük rəğbətlə qarşılayıblar. Bu duetin xoş sədası xarici ölkələrin mətbuatında da qeyd olunub.

Azərbaycan incəsənətindəki çoxillik səmərəli fəaliyyətinə görə Çingiz Həsənbala oğlu Mehdiyev 1989-cu ildə 58 yaşında “Əməkdar artist” adına layiq görülüb. 1992-ci il yanvar ayının 27-si M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında sevimli sənətkarın 60 illik yubileyi böyük təntənə ilə qeyd olunub.

Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində ölkədə qarşıdurma, hakimiyyətsizlik, Qarabağdan hər gün alınan qara xəbərlər, insanların şəhid olması bütün insanlar kimi, Çingiz Mehdiyevi də sarsıdır, üzürdü. Belə bir vaxtda – 1992-ci ilin martında böyük sənətkar ürək çatışmazlığından dünyasını dəyişib. 2005-ci ilin mart ayında oğlu Həsən də bu xəstəlikdən vəfat edib.

Bu gün Çingizi tanıyanlar xeyli azalsa da, hələ də ölməz sənətinə rəğbət bəsləyənlər az deyil. Ən başlıcası, sənətkarın üç nəvəsi – Günay, Nihad, Ayla, nəticəsi Amin, Emin, tələbələri, sənət yolunun davamçıları varikən Çingiz Mehdiyev daim xatırlanacaq, nadir sənəti isə xalqın yaddaşında əbədi olaraq yaşayacaqdır.

Rafiq Salmanov,

Əməkdar mədəniyyət işçisi