Azərbaycanın Quba rayonunda Qudyalçayın sol sahilində, dəniz səviyyəsindən 2300 metr yüksəklikdə bənzərsiz Xınalıq kəndi yerləşir. Qədim tarixə və özünəməxsus ənənələrə malik olan kənd Qızılqaya, Şahdağ və Tufandağ dağları ilə əhatə olunub. Xınalıq sakinləri üçün düz kəndin qarşısında yerləşən Tufandağ dağı xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Rəvayətlərdən birinə görə, bu zirvədə min il əvvəl güclü zəlzələ nəticəsində dağılmış qədim yaşayış məntəqəsinin xarabalıqları var. İndiki Xınalığın məhz onun sakinləri tərəfindən salındığı ehtimal olunur.
AZƏRTAC xəbər verir ki, Xınalığı “dağlar arasında ada” adlandırırlar. Yerli əhali haqqında ilk yazılara I əsrdə Qədim Roma tarixçisi Plininin əsərlərində və Strabonun məşhur “Coğrafiya”sında rast gəlmək olar. Ancaq kəndin qədimliyini ən aydın şəkildə sübuta yetirən yer, ümumi sahəsi Xınalığın öz ərazisindən xeyli iri olan 8 böyük qəbiristanlıqdır. Burada 3, hətta 4 təbəqəli dəfnlər var və məzar daşlarında müxtəlif əlifbalarla yazılmış yazılar həkk olunub.
“Xınalıq və Köç yolu” Dövlət Tarix-Mədəniyyət və Etnoqrafiya Qoruğunun ərazisində tarixi dəyərlər baxımından çox zəngin muzey fəaliyyət göstərir. Muzey 2019-cu ildə fəaliyyətə başlayıb və bölgənin mədəni irsinin həqiqi saxlanc yeridir. Muzey elə də böyük olmasa da, hər biri özünəməxsus dəyərə malik eksponatları ilə ziyarətçiləri heyran edir.
Kolleksiyadakı eksponatlara yerli əhalinin həyat tərzini və adət-ənənələrini əks etdirən məişət əşyaları, yerli xalçalar, silahlar, zərgərlik əşyaları, fotoşəkillər və digər tarixi nümunələr daxildir. Bu eksponatlar keçmiş dövrün ab-havasını duymağa imkan yaradır.
Kolleksiyada kənd sakinlərindən aşkar edilmiş və toplanmış əlyazmalar xüsusi yer tutur. Bu sənədlər yerli əhalinin gündəlik həyatını, ənənələrini və çoxəsrlik müdrikliyini əks etdirdiyinə görə böyük tarixi və mədəni əhəmiyyətə malikdir.
Qeyd etmək lazımdır ki, muzeyin kolleksiyası Dövlət Turizm Agentliyinin dəstəyi ilə kəndin yaxınlığında yerləşən qədim insanlara aid yaşayış məskənlərində aparılan arxeoloji işlərdə tapılan eksponatlarla əhəmiyyətli dərəcədə zənginləşib.
Arxeoloji işlərə 2019-cu ildə Xınalıqdan iki kilometr cənub-şərqdə kəndlilərin “Kima Liqebriş” (“Qədim qəbiristanlıq”) adlandırdığı yerdə başlanılıb. Burada zinət əşyaları - medalyonlar, sırğalar, şarabənzər asqılar, muncuqlar tapılıb. Zərgərlik məmulatlarından savayı, burada çoxlu dəmir xəncər tapılıb. Bölgənin sakinlərinin digər bölgələrlə ticarət əlaqələrini göstərən qədim sikkələr daha böyük maraq doğurur.
Tapılan eksponatlar arasında Roma İmperiyasına aid faleraları da qeyd etmək vacibdir. Alimlər faleraların Roma legionerlərinə verilən və hərbi fərqlənmə nişanları kimi xidmət edən metal ordenlər olduğunu qeyd edirlər. Roma faleraları ümumiyyətlə diametri 4-7 santimetr olan yuvarlaq və ya oval formalı disklərdir. Dizaynları isə müxtəlifdir. Bu, Azərbaycan ərazisində aşkarlanan ilk belə artefaktdır. Tapıntı elmi tədqiqatlar üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Abidələrin aşkarlandığı arxeoloji işlər görkəmli alim və arxeoloq İdris Əliyevin rəhbərliyi ilə aparılıb. Bu tapıntılar göstərir ki, Böyük Qafqazın dağlıq hissəsində qədim insanların tədqiq olunmamış yaşayış məskənləri var. Kəşfin əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, erkən Tunc dövrünə aid yaşayış məntəqələri məhz bu hündürlükdə ilk dəfə aşkar edilib.
Bütün bunlar Xınalıq ərazisinin Böyük Qafqazın tarixi və coğrafi ərazisindəki əhəmiyyətini sübuta yetirir. Dağ keçidləri qədim dövrlərdən strateji əhəmiyyətə malikdir, çünki onlar müxtəlif bölgələr arasında ticarət, insanların hərəkəti və mədəni mübadilə üçün əsas marşrutları təmin edir. Bu cür kəşflər arxeoloqlara və tədqiqatçılara ərazinin tarixi rolunu və müxtəlif xalqlar arasında mədəni və iqtisadi əlaqələrin formalaşmasına təsirini daha yaxşı anlamağa imkan verir.
Muzeyin dəyəri ondan ibarətdir ki, o, keçmiş irsə aid ənənələri yaşatmağa kömək edir və cəmiyyət üçün dəyərli mənbə rolunu oynayır, habelə bu dağ kəndinin tarixi irsini və mədəni kimliyini gələcək nəsillər üçün qoruyub saxlayır. Muzey, yüksək dağlıq ərazilərdəki icmaların həyat tərzi və mədəniyyəti haqqında daha çox məlumat əldə etmək istəyən turistlər və tarix həvəskarları üçün maraqlı məkandır.
Xınalıq mədəniyyəti özündə qədim dövrlərdən başlayaraq müxtəlif tarixi dövrlərdə bu əlçatmaz yerlərə nüfuz edən müxtəlif etnik mənşəli elementləri birləşdirir. Bunu sübuta yetirən artefaktlar yerli muzeydə öz layiqli yerini alıb. Dağ kəndi olan Xınalıq, Azərbaycan mədəniyyətinin müxtəlifliyinin və zənginliyinin daha bir əyani təsdiqidir.
- 16:49 TÜRKSOY-un Baş katibi Bütün Türk dövlətlərinin iştirakı ilə “Molla Nəsrəddin. Çətin günlərimin dostu” filmi çəkiləcək
- 14:44 Kitabxanın “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” ilə əlaqədar layihələri davam edir
- 12:28 Xalça Muzeyində Əməkdar rəssamın fərdi sərgisi açılacaq
- 10:43 Tanınmış jurnalist Asif Mərzilinin "Sonuncu əmr" adlı kitabının təqdimat mərasimi keçirilib
- 10:24 Norveçli turist Qaradağ rayon Heydər Əliyev Mərkəzini ziyarət edib
- 09:51 Milli Kitabxanada “Xalq artisti Ramiz Zöhrabov” adlı kitab sərgisi açılıb
- 09:41 Dialoq Forumunun II plenar sessiyası “Sülh və qlobal təhlükəsizlik naminə nəsillərarası dialoq” mövzusuna həsr olunub
- 09:34 “Multukultural dəyərlərin inkişafı və dünyada tanıdılmasında Heydər Əliyevin təməl siyasəti” adlı mühazirə dinlənilib
- 09:24 Çoxtərəfli əməkdaşlığın inkişafında yumşaq gücün tətbiqi – Forumun ilk plenar sessiyası keçirilib
- 09:13 Bu gün Əməkdar incəsənət xadimi Nigar Usubovanın anadan olmasının 110 ili tamam olur
- 09:10 Azərbaycan Mərakeşdə Beynəlxalq Poeziya Festivalında təmsil olunub
- 17:18 “Gəlin, gələcəyimizi qoruyaq!” adlı maarifləndirici söhbət keçirilib
- 15:21 Mədəniyyət naziri İordaniya şahzadəsi və Səudiyyə Ərəbistanından olan həmkarı ilə görüşüb
- 15:19 “Heydər Əliyev və milli mədəniyyətimiz” adlı məqalə təqdim edilib
- 15:12 Kitabxanada gənc rəssam Almaz İdrisovanın fərdi rəsm sərgisi açılıb
- 15:05 Simli Kvartetin təqdimatında kamera musiqisi axşamı
- 11:26 Məhəmməd Füzulinin 530 illik yubileyinə həsr edilmiş ədəbi-bədii gecə keçirilib
- 10:29 Milli Kitabxanada “Yazıçı-dramaturq İsi Məlikzadə - 90” adlı kitab sərgisi açılıb
- 10:15 Görkəmli bəstəkar Asəf Zeynallının 115 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbir keçirilib
- 09:52 VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunda Nazirlərin 5-ci görüşü “Müxtəliflik harmoniyası: qlobal mədəni intibah naminə mədəniyyətlərarası dialoqun təşviqi” mövzusuna həsr olunacaq
- 09:43 Bakıda Azərbaycan-Pakistan mədəniyyət gecəsi təşkil edilib
- 09:36 Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun ilk Şura toplantısı keçirilib
- 09:33 Azərbaycanın Əməkdar artisti İtaliyada operada baş rolda çıxış edib
- 09:30 VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunda Beynəlxalq Təşkilatların III Zirvə görüşü “Yaşıl gələcəyə davamlı yol: COP29 və sonrakı dövr üçün birgə fəaliyyət” mövzusuna həsr olunacaq
- 09:28 Azərbaycan XXIV Beynəlxalq Qara dəniz Teatr Festivalında təmsil olunacaq
- 15:58 “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” ilə bağlı layihəyə yeni hekayə təqdim edilib
- 15:32 Türkiyə və Azərbaycan kitabxanaları arasında əməkdaşlıq və birgə layihələr müzakirə olunub
- 15:30 Məhəmməd Füzuli yaradıcılığı Polşa ədəbiyyat portallarında
- 15:21 Xalq artisti Şəfiqə Axundovanın 100 illik yubileyinə həsr olunmuş konsert keçirilib
- 15:11 “Ulu Öndərin ömür yolu vətənə və xalqa xidmət nümunəsidir” adlı tədbir keçirilib
- 15:05 Azərbaycan Dövlət Rəqs Ansamblı Xivədə “Lazgi” Beynəlxalq Festivalında birinci yerə layiq görülüb
- 15:02 Bu gün Beynəlxalq Heykəltaraşlıq Günüdür
- 14:57 “Ekoloji problemlər və sağlamlıq” adlı mühazirə oxunub
- 14:50 Ulu Öndər Heydər Əliyevin 101 illiyinə həsr olunmuş şahmat turniri keçirilib
- 14:22 Bakıda "Sülh və qlobal təhlükəsizlik naminə dialoq: əməkdaşlıq və qarşılıqlı əlaqə" mövzusunda VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu keçiriləcək
- 12:30 Xalq artisti Hacı İsmayılovun 80 illik yubileyi münasibətilə tədbir təşkil olunub
- 12:10 I Beynəlxalq Opera Festivalının üçüncü günündə səhnəyə gənc istedadlar çıxıb
- 11:32 Bu gün Beynəlxalq Caz Günüdür
- 10:11 Rus Dram Teatrında “Voytsek” tamaşasının premyerası keçirilib
- 09:44 ADA Universitetində Tofiq Əhmədovun 100 illiyinə həsr olunmuş caz konserti keçirilib
- 09:27 Mir Cəlal adına IV Hekayə Müsabiqəsinin qalibləri mükafatlandırılıb
- 09:25 Türkiyədə dahi Azərbaycan şairi Məhəmməd Füzuliyə həsr olunan beynəlxalq konfrans keçiriləcək
- 15:30 Şüvəlan qəsəbə Mədəniyyət Evində Beynəlxalq Rəqs Gününə həsr olunmuş konsert keçirilib
- 14:52 Çin Xalq Respublikası ilə mədəni əməkdaşlıq məsələləri müzakirə olunub
- 14:42 “Musiqi çələngi” adlı sinif konserti keçirilib
- 14:21 Azərbaycanda ilk dəfə Milli Xalça Festivalı təşkil olunacaq
- 11:53 Mədəniyyət Nazirliyi yanında İctimai Şura Mil-Muğan Regional Mədəniyyət İdarəsi üzrə görüş keçirib
- 11:51 43-cü İstanbul kinofestivalının qaliblərinin adları açıqlanıb
- 11:37 Görkəmli kinorejissor Əjdər İbrahimovun anadan olmasından 105 il ötür
- 11:08 Bu gün Beynəlxalq Rəqs Günüdür
- 10:54 Süleyman Ələsgərovun 100 illik yubileyinə həsr olunmuş konsert keçirilib
- 10:40 “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” çərçivəsində kitabxanaya yeni nağıl təqdim edilib
- 10:36 33 nömrəli Uşaq Musiqi Məktəbinin növbəti uğuru
- 10:25 “Ürəklərdə əbədi yaşayan işıqlı xatirə” mövzusunda dəyirmi masa keçirilib
- 10:14 A.Məlikov adına 11 nömrəli Onbirillik Musiqi Məktəbinin növbəti uğuru
- 10:05 VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumuna xarici iştirakçılar üçün qeydiyyat prosesi uğurla başa çatıb
- 09:38 “Avroviziya 2024” mahnı müsabiqəsində səslənəcək “Özünlə apar” mahnısına çəkilmiş klip təqdim edilib
- 09:34 “Nizami” Kino Mərkəzində “Azərbaycanda Rusiya Kinosu Günləri”nin bağlanış mərasimi keçirilib
- 09:33 Filarmoniyada "Sazımda avazımda" adlı solo konsert proqramı təşkil olunacaq
- 16:48 “İzi qalanlar” adlı anım tədbiri keçirilib