Gəmilərə yol göstərmək məqsədi ilə dənizdə və ya sahil yaxınlığında inşa olunan bəzi hündür tikililər dəniz mayakı və ya dəniz fənəri adlanır.
Xəzərdəki bəzi qədim dəniz fənərlərindən bəhs edən bu yazı yəqin “Seanews.az”-ı izləyənlər üçün də maraqlı olar.
Abşeron dəniz fənəri
Abşeron dəniz fənəri 1859-cu ildə Pirallahı adası ilə üzbəüz dağda inşa edilib. O dövrdə Abşeron yarımadasında ən hündür dəniz fənəri idi. Qeyri-adi konstruksiyaya malik, 25 metr hündürlüyündə daş qüllənin üzərində qurulub.
1860-cı il oktyabrın 23-də istismara verilən Abşeron dəniz fənərinin yuxarısına spiral şəkilli, 102 pilləli pilləkənlə qalxmaq mümkün idi.
Görmə məsafəsi 38 km olan bu dəniz fənəri gecələr Pirallahı adası ilə Abşeron yarımadası arasındakı boğazda gəmilərin təhlükəsiz və etibarlı hərəkətini təmin edib. O zaman dəniz fənəri kerosin lampasının köməyi ilə işıqlandırılıb.
1912-ci ildən işıqlanmada kerosin-istilik qurğusundan istifadə olunub, 1956-cı ildən isə elektrik enerjisi ilə işləyən lampa ilə əvəz edilib. Hazırda dəniz fənərinin işıqlanması gücü 500 vatt olan elektrik lampası və xüsusi linzalar sisteminin köməyi ilə təmin olunur.
Abşeron dəniz fənərinin konstruksiyasında ən nəzərə çarpan memarlıq elementi onun giriş qapısıdır. Tağ şəklində olan bu qapı gəmi lövbərinin bəzi elementlərini özündə əks etdirir.
Lənkəran dəniz fənəri
Lənkəran dəniz fənəri 1747-1786-cı illərdə Lənkəran qalası ilə paralel olaraq inşa edilib.
İran şahı Nadir şah 1747-ci ildə Lənkərana gəlir və öz fərmanı ilə Talış hakimi Seyyid Abbası elan etdiyini söyləyirlər. Elə həmin ildə dəniz fənərinin bitişik olduğu bu qalanın möhkəmləndirilməsi məqsədi ilə inşasına başlanılır.
1869-cu ilə qədər həmin ərazidə baş verən müharibələr zamanı əhali üçün əhəmiyyətli müdafiə və qala rolunu oynayan Lənkəran dəniz fənərinin hündürlüyü 30,5 metrdir. Lampaları ilə birlikdə hündürlüyü 33,4 metrə çatır.
Dəniz fənəri 1957-ci ildə bərpa edilib.
Bu dəniz fənəri Lənkəran qala divarının yalnız bir hissəsidir, ikinci qala 500 metr məsafədədir və indi su basmış əsas yeraltı keçidlə birləşib. Oraya giriş qüllənin mərkəzindədir.
Rus qoşunları tərəfindən işğal edildikdən sonra ümumi qala divarları dağıdılıb və binadan həbsxana kimi istifadə edilib. Zindanla Lənkəran dəniz fənəri arasında gizli yeraltı keçid olub və məxfiliyi təmin etmək məqsədi ilə məhbusların məhz həmin yolla gətirildiyi iddia olunur.
Hətta qatarda tutulduqdan sonra İosif Stalinin bir müddət bu qalada həbsdə saxlanıldığı təxmin edilir. Həmin dəyirmi qüllədən 1970-ci ilə qədər həbsxana kimi istifadə edilib.
Böyük Zirə adasındakı dəniz fənəri
Böyük Zirə adasındakı dəniz fənəri 1884-cü ildə fəaliyyətə başlayıb. Dəniz fənəri Böyük Zirə adasının qərb zolağında inşa edilmiş birmərtəbəli daş yaşayış binasının üç metrlik qülləsinin damında yerləşdirilib.
O, gecələr Bakı buxtasına daxil olan gəmilərin yolunu işıqlandırırdı. 1907-ci ilə qədər həmin funksiyanı ilk növbədə Qız Qalası yerinə yetirib. Lakin Bakı şəhərinin işıqları mayakın yanıb-sönən işığını kölgədə qoymağa başladıqdan sonra, Bakı körfəzini dənizdən ayıran Nargin (hazırda Böyük Zirə) dənizçilər üçün əsas bələdçi olmağa başlayıb.
Gəmilərin yolunu işıqlandırmaq üçün İsveçdə xüsusi olaraq hazırlanmış ağ neft fitilli yanma sistemi tətbiq olunub. Sonralar həmin sistem qazla çalışan dördüncü kateqoriyalı optik işıqlandırma fənəri ilə əvəz olunub. 1912-ci ildən asetilenlə işıqlandırılmağa başlayan Böyük Zirə dəniz fənəri Rusiya imperiyasında bu şəkildə işıqlandırılan ilk dəniz fənəri olub. II Dünya müharibəsinin əvvəllərində alman aviasiyasının diqqətini çəkməmək üçün Nargindəki mayak partladılıb və adaya zenit silahları quraşdırılıb.
Böyük Zirə adasındakı dəniz fənəri 1958-ci ildə yenidən bərpa edilib. Fənər üçün adanın orta hissəsindəki bir təpədə kompleks bir optik-naviqasiya sisteminə malik olan daş bina və 18 metr hündürlüyü olan qüllə tikilib. Bu mayak hələ də fəaliyyətdədir. Mayaka xidmət edən heyət iki həftədən bir dəyişdirilir.
Dəniz fənərinin görünmə məsafəsi 20-30 km-dir. Fənərin qidalanması üçün günəş panellərindən və elektrik dizel generatorlarından istifadə olunur.
Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyasının “Dəniz naviqasiyası” kafedrasının müdiri,
uzaq səfərlər kapitanı Həzi Nəbiyev
- 16:48 “İzi qalanlar” adlı anım tədbiri keçirilib
- 16:32 Qaradağ rayon Heydər Əliyev Mərkəzində mühazirə oxunub
- 16:18 “Mənim yaşıl dünyam” adlı rəsm müsabiqəsi keçirilib
- 15:23 “İki Ali Dəyəri Birləşdirən Müdrik Qadın” adlı tədbir keçirilib
- 14:08 Azərbaycanın kukla sənəti ustaları Türkiyədə beynəlxalq festivalda iştirak edirlər
- 14:02 Ulu Öndərin doğum günü münasibətilə geniş konsert proqramı hazırlanıb
- 12:20 Mədəniyyət naziri Adil Kərimli Qubada vətəndaşları qəbul edəcək
- 11:47 Sankt-Peterburq Filarmoniyasında “Azərbaycanın görkəmli musiqiçiləri” adlı klassik musiqisi gecəsi təşkil olunub
- 11:41 Ölkəmizdə VI Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu keçiriləcək
- 11:39 Milli Kitabxanada görkəmli yazıçı Mir Cəlal Paşayev haqqında silsilə materiallar hazırlanıb
- 11:05 “Asılılığın fəsadları” adlı marifləndirici tədbir keçirilib
- 10:40 Böyük yazıçı, alim və pedaqoq
- 09:53 Bakıda “Kəlağayı festivalı” təşkil ediləcək
- 09:41 Azərbaycanlı yazıçıya Aytmatov medalı təqdim edilib
- 09:37 Görkəmli bəstəkar Nəriman Məmmədova həsr olunmuş xatirə gecəsi keçirilib
- 09:34 Musiqi və incəsənət məktəblərinə şagird qəbulu: İlk dəfə olaraq elektron qaydada aparılacaq
- 17:40 Niyazi adına 22 nömrəli Uşaq Musiqi Məktəbinin növbəti uğuru
- 17:37 “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” çərçivəsində “Təbiətə valeh olanlar” layihəsi davam edir
- 16:03 Yuğ teatrı “21:15 qatarı” adlı yeni tamaşanın premyerasına hazırlaşır
- 15:00 Adəm İsmayıl Bakuvinin “Məhşər Divanı: Yalanın 17 anı” kitabının təqdimatı olub
- 12:27 Türkmən şairi Maqtımqulu Fraqinin 300 illiyi UNESCO-da sərgi və musiqi konserti ilə qeyd olunub
- 11:37 Bu gün Xalq artisti Məmməd Bürcəliyevin anadan olmasından 110 il ötür
- 10:38 Heydər Əliyev Mərkəzində Qırğızıstan Milli Tarix Muzeyinin “Qədim incəsənətin şah əsərləri” adlı sərgisi açılıb
- 10:29 İlham Əliyev və Prezident Sadır Japarov Bakıda Çingiz Aytmatovun abidəsinin açılış mərasimində iştirak ediblər
- 09:49 Bakıda Qırğız Mədəniyyəti Günlərinin açılış mərasimi olub
- 09:26 Bakıda Rusiya Kinosu Günlərinin təntənəli açılış mərasimi olub
- 09:25 Azərbaycanlı rejissorun ekran əsəri Kann Film Festivalının qısametrajlı filmlər müsabiqəsinə seçilib
- 09:22 Milli İncəsənət Muzeyində “Gizli və aşkar” adlı fərdi sərgi açılıb
- 17:01 Baş İdarənin Heydər Əliyev Mərkəzlərinə ekskursiyalar davam edir
- 16:45 Yazıçı, şair Şövkət Zərin Horovlunun yaradıcılıq gecəsi keçirilib
- 16:34 "Heydər Əliyev və Azərbaycan təbiəti” mövzusunda dəyirmi masa keçirilib
- 15:02 Daşkənddə “Qılınc və qələm” romanının özbək dilində nəşrinin təqdimatı olub
- 14:56 Musiqili Teatr özbək yazıçısının komediyasını təqdim edəcək
- 11:59 33 nömrəli Uşaq Musiqi Məktəbinin növbəti uğuru
- 11:54 Milli Kitabxana “Qədim diyarın bir əsrlik yolu” adlı virtual sərgi hazırlayıb
- 09:59 “Qırğız Kino Günləri”nin açılış mərasimi keçirilib
- 09:34 Mədəniyyət naziri Adil Kərimli qırğızıstanlı həmkarı ilə görüşüb
- 09:31 İNALCO: Türk Mədəniyyəti və Dilləri Günündə Azərbaycan mədəniyyəti təqdim olunub
- 17:20 Azərbaycanın aparıcı musiqiçiləri Peterburq filarmoniyasında çıxış edəcəklər
- 16:28 Azərbaycanlı skripkaçı Canel Nəcəfli Barselonada keçirilən müsabiqədə Fəxri diploma layiq görülüb
- 14:29 Bakıdakı Rus evində Beynəlxalq Rəqs Günü qeyd olunacaq
- 12:16 Fidan Hacıyevanın Birinci Beynəlxalq Opera Festivalı keçiriləcək
- 12:10 “Qonaq Teatr” layihəsi çərçivəsində növbəti tamaşa
- 11:53 İspaniyada azərbaycanlı gənc rəssamların sərgisi açılıb
- 11:47 Uşaq yazarları ilə görüş keçirilib
- 11:00 Milli Kitabxanada Ümumdünya Kitab və Müəlliflik Hüququ Günü münasibətilə sərgi açılıb
- 09:45 Bu gün Dünya Kitab və Müəlliflik Hüququ Günüdür
- 09:38 “Xalqın mədəni sərvəti” sənət layihəsinin bağlanış mərasimi olub
- 09:33 V “Məmməd Araz Poeziya günü”nə yekun vurulub
- 17:04 Aşıq Rza Qobustanlı adına Mədəniyyət Evində Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı ilə görüş keçirilib
- 16:55 “60 çiçək – bir çələng” Zəfər almanaxının təqdimatı keçirilib
- 16:41 Bakı Müasir Musiqi Cəmiyyəti Fərəc Qarayevin yaradıcılığına həsr olunmuş konsert təşkil edəcək
- 15:36 “Utancaq qız” növbəti dəfə səhnədə
- 15:08 Xaqani yaradıcılığı İngiltərə ədəbiyyat portalında
- 11:07 Şüvəlan qəsəbə Mədəniyyət evi “Çiçəklənən ölkəmiz” adlı aksiya keçirib
- 11:04 Yazıçı-publisist Hacı Qəni Camalzadə ilə görüş keçirilib
- 10:41 “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” çərçivəsində həyata keçirilən layihə davam edir
- 10:30 “Gəncliyin məhvi- narkomaniya” adlı maarifləndirici söhbət keçirilib
- 10:27 Bu gün Xalq rəssamı Hüseyn Əliyevin anadan olmasının 113-cü ildönümü tamam olur
- 09:35 Bakıda Qırğız Mədəniyyəti Günləri keçiriləcək