
Azərbaycan heykəltəraşlıq sənəti tarixində o da adı fəxrlə çəkilməyə layiq sənətkardır. İstər dəzgah və istərsə də, monumental heykəltəraşlıq sahəsində müəllifi olduğu yaddaqalan yaradıcılıq nümunələri ilə incəsənət xadimləri və sənətsevərlərin xüsusi rəğbətini qazanıb. Söhbət Xalq rəssamı Mirəli Mirəsədulla oğlu Mirqasımovdan (1924-2003) gedir.
M.Mirqasımov AMEA-nın ilk prezidenti, akademik, tibb alimi olmuş Mirəsədulla müəllimin aliəsində dünyaya göz açıb. Şübhəsiz ki, ailəsində elmə, sənətə olan maraq ona ilk növbədə valideynlərindən sirayət edib. M.Mirqasımun gələcəkdə tanınmış incəsənət xadimi olmasında onun anası Ceyran xanımın həlledici rolu olub. Yeddi yaşında eşitmə qabiliyyətini itirmiş gələcək heykəltəraşa anası cəfakeşliklə qayğı göstərib, oğlunun sənətin sirlərinə yiyələnməsində xüsusi fədakarlıq edib. M.Mirqasımov orta və ali ixtisas təhsilini sırf heykəltəraşlıq ixtisası üzrə almış ilk heykəltəraşlardandır. O, əvvəlcə Ə.Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbində (1939-1943) müəllimi, məşhur heykəltəraş P.Sabsay, daha sonra İ.E.Repin adına Sankt-Peterburq Rəngkarlıq, Heykəltəraşlıq və Memarlıq İnstitutunda (1944-1950) təhsil alıb və tanınmış incəsənət ustaları, heykəltəraşlar A.T.Matveyev, V.A.Sinayski, M.K.Anikuşin, rəssamlar S.L.Abuqov və A.A.Mılnikovdan sənətinin incə sirlərinə yiyələnib. Təhsilini başa vurub ölkəmizə dönən M.Mirqasımov yarım əsrdən çox uğurlu bədii yaradıcılıq fəaliyyəti ilə məşğul olub, bədii estetik məziyyətlərə malik bir çox büst-portret əsərləri və monumental heykəltəraşlıq abidələri ərsəyə gətirib. M.Mirqasımovun yaradıcılığının əsas xüsusiyyətləri kimi professional işlənilmə, mükəmməl bədii obraz yaradıcılığı, surətlərin fərdi xarakterik və ümumiləşdirilmiş formada bədii işlənilmə xüsusiyyətlərini vurğulamaq olar. Dəzgah heykəltəraşlığı sahəsində yaratdığı büst-portretlərə nə qədər poetiklik, lirizm və zahiri statiklik xasdırsa, monumental heykəltəraşlıq abidələrində isə əksinə olaraq dinamizm, daxili ekspressivlik və gərgin müdrik düşündürücülük əlamətləri var. Bu xüsusiyyətlər həmçinin, obrazları yaradılmış qəhrəmanların özlərinin yaşamış olduqları həyat tərzləri ilə əlaqədardır. Qeyd etmək lazımdır ki, heykəltəraş yaradıcılığının ilk illərində animalistik janrda heykəllər yaratmağa üstünlük vermişdi. Ümumiyyətlə Azərbaycan heykəltəraşlıq sənətində nədənsə animalistik janrda heykəltəraşlıq əsərləri çox az yaradılıb. Bu baxımdan heykəltəraşın bu sahədə olan yaradıcılıq fəaliyyəti təqdirə layiqdir.
M.Mirqasımovun müəllifi olduğu dəzgah heykətəraşlığı əsərlərinə nümunə olaraq "M.Ə.Sabirin büstü" (1948), "At" (1950, gips), "Şir" (1950, gips), "Qız portreti" (1955, mərmər), "Anasının portreti" (1956, gips), "Qız göyərçinlə" (1956, mərmər), "Şah yaylaq" (1957, gips), "Qız portreti" (1958, mərmər), "C.Cabbarlı" (1958, mərmər), "Neftçi Qurban" (1959, bürünc), "Azadlıq" (1959, bürünc), "İkar" (1962, bürünc), "Xəzri" (1966, bürünc), "Akademik Mirəsədulla Mirqasımov" (1980, bürünc), "Hərəkət qüvvətdir" (1982, bürünc), "C.Cabbarlı" (1987, bürünc) və başqalarını göstərmək olar. Sadalan hər bir sənət əsərinin ərsəyə gətirilməsi heykəltəraşın gərgin yaradıcılıq axtarışları və zəhməti hesabına başa gəlib. Nümayiş olunan bu sənət incilərinə tamaşa edib, estetik zövq alan tamaşaçı çox zaman fikirləşmir ki, sənət nümunəsi kimi tamaşa etdiyi əsər hansı və necə mürəkkəb yaradıcılıq proseslərindən keçərək gəlib bu səviyyəyə çıxır. Heykəltəraş yaradıcılığının ilkin dövrlərində gənclik şövqü ilə yaratdığı obrazlarda daha çox vurğunu gözəllik, lirika üzərində kökləyib. M.Mirqasımov yaratdığı "Ana", "Nefçi" və "Qız göyərçinlə" portrtetlərinə görə 1955-ci ildə Varşavada təşkil olunan Gənclərin və Tələbələrin V Ümumdünya festivalında laureat adına layiq görülüb. Bu mükafat heykəltəraşın dəzgah heykəltəraşlığı sahəsindəki yaradıcılığına verilmiş ümumi qiymət idi. Ümumiyyətlə, yaradılmış bütün monumental heykəltəraşlıq nümunələrinin ilkin variantı dəzgah heykətəraşlığından keçir. O, hər hansı bir monumental heykəltəraşlıq abidəsi üzərində işlərkən onun kiçik modellərini, eskizlərini hazırlayıb. M.Mirqasımovun iştirak etdiyi müsabiqələrdə monumental heykəltəraşlıq abidələri üçün yaratmış olduğu eskiz layihələrə "C.Cabbarlı" (1959, gips), "M.Füzuli" (1962, gips), "İ.Nəsimi" (1973, gips), "C.Cabbarlı" (1981, gips) və başqalarını qeyd etmək olar.
M.Mirqasımovun müəllifi olduğu monumental heykəltəraşlıq abidələrinə nümunə kimi Sumqayıt şəhərində "N.Nərimanovun abidə büstü" (1964, bürünc), Naxçıvan şəhərində "C.Məmmədquluzadənin heykəli" (1974, bürünc, memar Ənvər İsmayılov), Bakı şəhərində "C.Cabbarlının heykəli" (1982, qranit, memar Yusif Qədimov) əsərlərini göstərmək olar. Sadalanan heykəltəraşlıq abidələri şəhərlərimizin ümumi memarlıq quruluşunun həllində və yerləşdiyi yerlərin məkan plan qruluşları ilə ahəngdarlıq təşkil edir. Həmçinin, şəhər sakinlərinin bədii estetik zövqünün formalaşmasında mühüm rol oynayır.
M.Mirqasımov eyni zamanda, Fəxri xiyabanda AMEA-nın ilk prezidenti, akademik Mirəsədulla Mirqasımovun qəbirüstü memorial abidəsinin də müəllifidir. Həmçinin, bu memorial abidə nümunəsi də özünün bədii xüsusiyyətləri ilə diqqəti cəlb edir.
Heykəltəraş M.Mirqasımov bütöv yaradıcılığı boyu hər zaman yüksək sənət amallarına sadiq qalaraq, uğurlu yaradıcılıq yolu keçmiş və hər zaman bədii estetik zövq aşılayan, nəzər-diqqəti cəlb edən bitkin sənət əsərləri ərsəyə gətirib. XX əsr heykəltəraşlıq sənətimizin tanınmış tədqiqatçısı, sənəşünaslıq doktoru, professor Cəmilə Novruzova heykəltəraşın yaradıcılığı barədə yazıb: "M.Mirqasımovun yaradıcılığında bir-birilə bağlı olan iki istiqamət - hərarətli lirizm və plastikanın güclü forması aydın sezilir. Bu iki istiqamət bir-birilə qırılmaz vəhdətdədir".
Heykəltəraş M.Mirqasımovun bədii yaradıcılıq fəaliyyəti dövlət tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. O, “Əməkdar incəsənət xadimi” (1963), “Xalq rəssamı” (1982) fəxri adlarına və müstəqil dövlətimizin "Şöhrət" ordeninə layiq görülüb.
Xalq rəssamı, məşhur heykəltəraş Mirəli Mirqasımovun müəllifi olduğu əsərlər var olduqca, sənətkar təsviri sənət tariximizdə həmişə yaşayacaq.
Əsəd Quliyev Sənətşünas, AMEA-nın dissertantı, Rəssamlar İttifaqının üzvü
“525-ci qəzet”


- 14:02 İğdırda Azərbaycan-Türkiyə Gənclər Teatrı yaradılıb
- 09:20 Milli Kitabxanada keçirilən tədbirlər CENL-in rəsmi saytında
- 15:22 Kamal Abdullanın “Seçmələrin seçməsi – Qranulalar” kitabı Almaniyada nəşr olunub
- 14:39 A.B.Səfərovanın “Şərəf” ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
- 12:50 VIII Beynəlxalq Animasiya Festivalına hazırlıq işləri görülür
- 12:46 “Qərbi Azərbaycan aşıqlarının dastan repertuarı” kitabı çap olunacaq
- 12:07 Qarabağ Universiteti müəlliminin “Dərviş” adlı şüşə xalçası Sofiyada nümayiş etdiriləcək
- 10:29 İlk milli kinoaktrisa İzzət Orucovanın şərəfinə mükafat təsis edilib
- 10:23 “Azərbaycan gəncliyi beynəlxalq aləmdə” mövzusunda dəyirmi masa keçirilib
- 09:12 “Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası: biblioqrafiyaların biblioqrafiyası”
- 09:07 “Möhtəşəm Bakı” sərgisi – Finlandiyada Azərbaycan mədəniyyətinin parlaq təcəssümü
- 15:50 Əməkdar artist Əyyub Quliyev ölkəmizi beynəlxalq festivalda təmsil edib
- 15:27 Ərzurumda ”Can Azərbaycandan sevgilərlə” adlı konsert proqramı təşkil olunacaq
- 14:35 İncəsənət məktəb və mərkəzlərinə ixtisas və məktəb seçimi mərhələsi başlanır
- 13:24 “Tıq-tıq xanım” kukla tamaşası nümayiş olunub
- 10:48 Bu gün Xalq artisti Azər Paşa Nemətovun doğum günüdür
- 10:42 Qaradağ rayon Heydər Əliyev Mərkəzində gənc rəssamların əsərlərindən ibarət sərgi keçirilib
- 09:10 Attestasiyanın ikinci mərhələsinin nəticələri üzrə növbəti təlimlərə başlanılır
- 17:20 Milli Kitabxana Beynəlxalq Gənclər Günü münasibətilə virtual sərgini istifadəçilərə təqdim edib
- 14:53 “Dövlət və cəmiyyətin inkişafında Azərbaycan gəncliyinin rolu” adlı tədbir keçirilib
- 14:12 Gənclər Kitabxanasında Xalq yazıçısı Elçinin xatirəsi anılıb
- 09:30 12 avqust - Beynəlxalq Gənclər Günüdür
- 09:28 Bu gün Xalq şairi Qabilin anadan olmasından 99 il ötür
- 09:15 “Azərbaycan - Yaponiya elmi-mədəni əlaqələrinin inkişafı” mövzusunda məruzə dinlənilib
- 16:36 Milli Kitabxanada “Xalq yazıçısı Elçinin xatirəsinə” adlı elektron məlumat bazası hazırlanıb
- 14:20 ARKA-da ölkənin aparıcı film festivallarının direktorları ilə görüş keçirilib
- 12:13 “Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin teatr əsərləri” adlı kitab Ankarada çap edilib
- 12:11 Bu gün görkəmli şair Zeynal Xəlilin anım günüdür
- 11:51 Gənclər Kitabxanasında general Cəmşid Naxçıvanskinin 130 illiyi münasibətilə silsilə materiallar hazırlanıb
- 09:32 İsveçdə Bəxtiyar Vahabzadənin 100 illiyinə həsr olunmuş konfrans keçirilib
- 12:32 Əməkdar artist Aybəniz Həşimova və Sənət akademiyası tələbələrinin konserti keçirilib
- 14:38 Milli Kitabxanada “Yazıçı-publisist Almaz Ülvi” adlı kitab sərgisi açılıb
- 12:14 Bu il üzrə “Dövlət sifarişi ilə istehsal ediləcək film layihələri” müsabiqəsi elan edilib
- 09:15 Bəxtiyar Vahabzadənin ev-muzeyində açılan sərgi avqustun sonunadək davam edəcək
- 17:32 Milli Kitabxanada “Xalq yazıçısı Elçinin xatirəsinə” adlı virtual sərgi hazırlanıb
- 16:56 Uşaq İncəsənət Festivalı çərçivəsində seçmə turun ikinci mərhələsi davam edir
- 14:28 Milli Kitabxanada “Xalq rəssamı Toğrul Nərimanbəyov – 95” adlı kitab sərgisi açılıb
- 14:13 Prezident Kitabxanasında Xalq yazıçısı Elçin Əfəndiyevin xatirəsinə həsr olunmuş sərgi açılıb
- 12:05 Türkmənistanda Azərbaycan milli irsinin möhtəşəm təqdimatı
- 11:13 “Türk dünyası Lefkoşa şeir axşamları”nda ölkəmiz də təmsil olunub
- 10:12 Bu gün Xalq rəssamı Toğrul Nərimanbəyovun doğum günüdür
- 16:18 Bu gün Xalq artisti Süleyman Nəcəfovun anadan olmasının 77-ci ili tamam olur
- 14:29 Milli Kitabxanada Xalq yazıçısı Elçin Əfəndiyevin xatirəsinə həsr olunmuş videoçarx hazırlanıb
- 11:06 Xan qızı, “Dürrü yekta” - Xurşidbanu Natəvan
- 10:25 “Qırmızı papaq və Canavar Conik” kukla tamaşası təqdim olunub
- 09:14 Litvada “Odlar Yurdu”nun muğam virtuozları” adlı konsert olub
- 17:35 Uşaq İncəsənət Festivalında ikinci seçim mərhələsi başlayıb
- 16:21 “Dövlət dəstəyi ilə istehsal ediləcək film layihələri” müsabiqəsinin növbəti mərhələsi başa çatıb
- 14:11 Türkmənistanda “Azərbaycan Milli Günü” – Mədəni İrsimizin Parlaq Təqdimatı
- 10:53 Gənclər Kitabxanasında “Akademik Mustafa bəy Topçubaşov – 130” adlı elektron məlumat bazası hazırlanıb
- 09:46 Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun dirçəlişinə həsr olunmuş sənədli film çəkiləcək
- 17:20 Azərbaycanın iki animasiya filmi beynəlxalq festivalda nümayiş olunacaq
- 16:16 Xalq yazıçısı Elçin Əfəndiyev son mənzilə yola salınıb
- 14:45 Elçin İlyas oğlu Əfəndiyev
- 11:15 Bu gün Xalq artisti Ramiz Məlikin anadan olmasının 82-ci ili tamam olur
- 09:39 Türkmənistanda “Azərbaycan Milli Günü” keçiriləcək
- 16:40 Xalq yazıçısı Elçin Əfəndiyev vəfat edib
- 12:36 "Əlvida, Şmidt!" bədii filmi nümayiş olunub
- 09:29 2 Avqust -Azərbaycan Kinosu Günüdür
- 11:23 Bakıda Mərakeşin milli bayramı qeyd olunub